Denk vanuit waardeketens | Maritiem Nederland
Opinie
Adopteer een hoogoven die duurzaam staal produceert voor schepen, windmolenfundaties of equipment aan boord.

Business case voor duurzame technologie kan sneller rondkomen


Denk vanuit waardeketens

Jan Spoelstra | vrijdag 14 mei 2021
Offshore, Scheepsbouw

Door te denken in waardeketens, valt er veel sneller een business case voor duurzame technologie rond te krijgen. Om te beginnen duurzame staalproductie voor de Nederlandse scheepvaart.

Toen ik net na mijn stage als redacteur bij Maritiem Nederland aan de slag ging, heb ik een introductiecursus gevolgd voor mensen die nieuw zijn in de maritieme sector. Ik herinner me nog iemand van containerrederij Maersk die voorrekende dat de transportkosten voor de eindgebruikers op een paar 100 euro kostende Nike sportschoenen uit China zo'n 1 euro bedragen. Zo goedkoop is scheepvaart, ze effectief werken de principes van schaalvergroting en efficiënt omgaan met brandstof en motorvermogen.

Stel nou eens dat transport via scheepvaart twee keer zo duur zou zijn als je een schip zonder CO2-uitstoot zou kunnen laten varen op synthetische of biomethanol, waterstof of verantwoorde biodiesel, dan zou de eindgebruiker daar nauwelijks iets van merken. Mijn hardloopschoenen worden dan een euro duurder, daar laat niemand ze voor staan. Het probleem om dit toch niet te doen zit hem voornamelijk in alle schakels in de waardeketen, en de schaalgrootte waar grote producenten van goederen mee werken. Die ene euro vermenigvuldigd over een miljoen paar schoenen geeft bedragen waar de raden van bestuur hun vraagtekens bij zullen zetten. Ook verladers die lading koppelen aan scheepscapaciteit en leuke marges willen halen, gaan voor duizenden containers niet het dubbele doorrekenen.

Hoe kom je daaruit? Door in waardeketens te gaan denken. Een reder, een verlader, een producent van goederen en een retailer die allen bereid zijn even veel euro's per vervoerd product te betalen of ontvangen, en een consument die een euro meer betaalt.  Een euro die nergens aan de strijkstok blijft hangen en 100 procent gegund wordt aan de partij die voor de CO2-uitstootreductie zorgt. Te weten: de scheepseigenaar. Gezien de vele partijen die betrokken zijn bij een schip en zijn vele ladingeigenaren en eindgebruikers is dit natuurlijk niet zomaar georganiseerd, maar als je op deze manier de hele waardeketen aanvliegt, zou zelfs een aanzienlijke meerprijs op duurzaam transport wel op te brengen zijn.

Duurzame staalfabriek

Recent kreeg ik nog zo'n opvallend getal te horen dat ik me waarschijnlijk nog jaren zal herinneren. In Zweden gaat H2 Green Steel een staalfabriek op waterstof en duurzame elektriciteit bouwen. Ik heb me laten vertellen dat de meerprijs van alle staal in een personenauto uit deze fabriek 200 tot 300 euro bedraagt. Voor iedere eindgebruiker een no-brainer om dat geld ervoor neer te tellen, voor ieder bedrijf dat ook maar iets aan corporate social responsibility doet is de paar euro per maand bij autoleasecontracten geen issue.

Maar ook in deze branche zijn er staalproducenten die vanuit het verleden in een race-to-the-bottom zitten als het gaat om de prijs waar ze hun miljoenen tonnen staal voor moeten produceren, anders wint de concurrent uit China het contract. En dan zitten er nog groothandels en staalbewerkingsbedrijven tussen die ook hun marges willen pakken.

‘De extra euro blijft niet aan de strijkstok hangen, maar komt ten goede aan de partij die voor de uitstootreductie zorgt’

Bij H2 Green Steel is dit opgelost door in hele waardeketens te denken. Krijgen wij die auto voor 300 euro meer verkocht? Partijen die waarde hechten aan duurzaam staal en in die hele waardeketen van erts tot auto zitten beantwoorden die vraag met een ‘ja’. Als op die manier een grote meubelfabrikant en autofabrikant uit Scandinavië samen met de staalfabriek en alle partijen daar tussenin in een consortium gaan samenwerken – en afspreken dat de meerprijs van 300 euro belandt bij de producenten van groene waterstof en duurzame elektriciteit en operators van de fabriek – krijg je opeens de handen op elkaar voor een staalfabriek die 5 miljoen ton duurzaam staal kan gaan produceren in 2030.

Gezondheid onder druk

Wat heeft u als maritieme professional hieraan? Wij bouwen schepen, windmolenfundaties en equipment aan boord van schepen van staal. In aanpalende sectoren gebruiken we ook staal. En dan zitten we ook nog in een vrije markt ter grootte van de EU waar op zoek gegaan kan worden naar partners. We hebben een hoogoven in eigen land waarbij deze winter bij een sneeuwbui pijnlijk bleek wat er uit de schoorsteen komt. Bovendien lijkt het erop dat de gezondheid van mensen rond de monding van het Noordzeekanaal door slechte luchtkwaliteit onder druk staat. Toch willen we verdienvermogen in eigen land houden en dit probleem niet overhevelen naar een buitenlandse nóg viezere hoogoven, want daar schiet een mondiaal klimaatprobleem ook niets mee op.

Kortom, ik denk dat er een mooie taak is weggelegd voor brancheverenigingen en onze overheid om op zoek te gaan naar samenwerking van alle partijen in een waardeketen. Als de meerprijs van duurzame technologie nergens onderweg de kans krijgt opgekrikt te worden, is er veel sneller een business case rond te krijgen. We kunnen beginnen met staal en scheepvaart.

Partners Maritiem Nederland