Nieuws

Kabels leggen is een van de gebruikelijke werkzaamheden voor bagger- en offshorebedrijven. Maar niet elke kabel is hetzelfde. Op dit moment wordt in de Noordzee een elektriciteitskabel gelegd die de elektriciteitsnetten van Nederland en Noorwegen met elkaar zal verbinden. Om de kosten te drukken, is gekozen voor het kortste tracé. Dit loopt pal van noord naar zuid, van Feda in het uiterste zuiden van Noorwegen naar de Eemshaven in Groningen, en meet een afstand van 576 kilometer. Met bijna 600 kilometer is het een van de langste onderzeese hoogspanningskabels. Eind volgend jaar moet de kabel in bedrijf zijn.

 

Oud plan

Het plan voor de NorNed-kabel is al vijftien tien jaar oud. In 1991 kwamen de Nederlandse SEP en het Noorse Statkraft al overeen dat hij er moest komen. Maar kort daarna veranderde er in de Europese Unie van alles rond de opwekking van elektriciteit. De SEP, organisatie van stroomproducenten, kwam aan zijn eind en een Europese markt voor stroom was het nieuwe doel. Al met al was er te veel onrust en onzekerheid om met de aanleg van de geplande kabel te beginnen.

Na 2000 ontstond er meer duidelijkheid over de stroommarkt en haar spelers. De Nederlanders en Noren vonden elkaar opnieuw. In 2004 ondertekenden TenneT en Statnett, respectievelijk de Nederlandse en de Noorse beheerder van het stroomnet, de overeenkomst om de kabel alsnog te leggen.

 

Handelswaar

Er zijn verschillende argumenten voor plaatsing van de Nornet-kabel. Allereerst verkleint hij de kans op storingen in de elektriciteitslevering, wanneer nationale netten aan elkaar gekoppeld worden. Als er in Nederland een tekort dreigt, is er een extra mogelijkheid voor import van stroom. Dit gebeurt al op grote schaal, onder meer tussen Nederland, Duitsland, België en Frankrijk.

Daarnaast zijn er twee economische motieven. In de eerste plaats is de kabel overdag bedoeld voor transport van goedkope stroom afkomstig van Noorse waterkrachtcentrales naar Nederland. ’s Nachts gaat de stroom uit Nederlandse centrales naar Noorwegen om water terug te pompen in de stuwmeren.

In de tweede plaats, nauw samenhangend hiermee, is elektriciteit handelswaar geworden. Daarom is vlot transport van belang. Met andere woorden: Hoe meer kabels, hoe makkelijker de stroom te verhandelen is.

Het geld dat nodig is voor aanleg en onderhoud van de kabel moet van deze handel komen. De totale investering bedraagt 600 miljoen euro. Hiervan gaat 350 miljoen naar de kabel zelf en de installatie ervan. De rest is bedoeld voor aanschaf van transformatorstations in Nederland en Noorwegen.

 

Schoonvegen en ingraven

Het leggen van de NorNed-kabel is een maritieme klus van formaat. Drie bedrijven zijn erbij betrokken: het Nederlandse baggerbedrijf Tideway, het Belgische zusterbedrijf Dredging International en de Duitse baggeraar Bohlen & Doyen. De eerste twee behoren tot de Belgische groep DEME. Samen hebben de drie bedrijven het kabellegschip ‘Bourbon Skagerrak’ ingehuurd. Dit is eigendom van de Noorse onderneming Bourbon Cable.

Vorig jaar is Tideway begonnen met verkenning van het tracé en het schoonvegen ervan. Dit en volgend jaar gaat de kabel tussen april en september de zee in. Hij wordt eerst gelegd en vervolgens ingegraven. Over het grootste deel van het traject komt hij een meter diep te liggen. Over een lengte van 420 kilometer ligt de kabel in water van minder dan 50 meter diep. Het diepste punt van het tracé, 409 meter, ligt onder de Noorse kust.

 

Broedseizoen

De kabelleggers moeten rekening houden met uiteenlopende omstandigheden. De bodem van de Waddenzee is bijvoorbeeld zeer dynamisch. Er spoelt veel zand deze zee in en uit, waardoor de zeebodem voortdurend verandert. Daarom zal de kabel hier 5 meter diep komen te liggen. Verder moeten de bouwers in de Waddenzee erg voorzichtig te werk gaan, om de schade aan het milieu minimaal te houden. Zo beperkt het vogelbroedseizoen de werkperiode in de Waddenzee tot de zomermaanden, want de weersomstandigheden in herfst en winter zijn minder gunstig voor dit werk.

Verder zijn er obstakels van menselijke hand. In de Duitse en Deense sectoren van de Noordzee kruist de NorNed-kabel zes pijpleidingen voor olie en gas en zestien stroom- en communicatiekabels die nog in gebruik zijn. Bij iedere kruising is storting van steenslag nodig om alle kabels en leidingen extra bescherming te geven. Kabels die niet meer in gebruik waren, zijn reeds doorgeknipt en verwijderd.

 

Nieuwe expertise

Tot slot loopt de NorNed-kabel dwars door drukke scheepvaartroutes die langs de Nederlandse en Duitse kust naar havensteden als Hamburg en Bremen leiden. Waar de kabel de scheepvaartroutes kruist, komt hij dieper te liggen dan een meter, voor het geval een schip zinkt en er bovenop terechtkomt. In Nederland komt de kabel via een diepe geul aan land. In Noorwegen is door de rotsen een tunnel geboord naar een punt 50 meter onder waterniveau.

Het leggen van de NorNed-kabel schrijft een nieuw hoofdstuk in de bagger- en offshoregeschiedenis. De bedrijven die erbij betrokken zin, kunnen de expertise die ze hiermee opdoen gebruiken om mee te dingen naar soortgelijke projecten in de nabije toekomst.

 

www.tennet.nl

 

 

 

Kader 1 

De NorNed kabel

De kabel tussen Nederland en Noorwegen transporteert gelijkstroom van 450.000 volt. Het voordeel van gelijkstroom is dat de verliezen beperkt zijn, wat uiteraard belangrijk is voor lange kabels. Het nadeel is dat er voor aansluiting op wisselstroomnetwerken transformatoren nodig zijn.

De capaciteit van de NorNed is 700 megaWatt. Dat komt overeen met een doorsnee elektriciteitscentrale. Een groter vermogen is mogelijk, maar dan neemt het verlies sterk toe. Bij 700 megaWatt bedraagt het verlies een acceptabele 5 procent.

De kabel is geproduceerd door ABB. In werkelijkheid gaat het niet om één kabel. Vanuit Noorwegen liggen er over de eerste 306 kilometers van het tracé twee kabels naast elkaar, een voor de plus- en een voor de minpool. De rest bestaat uit één kabel voor beide polen. De dubbele kabel weegt 88 kilo, de enkele 42 kilo per meter. Het totale gewicht komt uit op 49.500 ton.

 

Kader 2  

Interconnectors

De NorNed-kabel is wat in vaktaal een interconnector heet. Dat wil zeggen: een kabel die de stroomnetten van twee landen verbindt. Er liggen intussen heel wat van deze interconnectors op de zeebodem. Scandinavische netten zijn al tientallen jaren op deze manier verbonden, en ook Frankrijk en Groot-Brittannië zijn al twintig jaar verbonden door een stroomkabel op de zeebodem. Verder zijn ze onder andere te vinden tussen Duitsland en Denemarken, Zweden en Polen, en Italië en Griekenland. Geen van deze kabels is echter zo lang als de NorNed-kabel.

Wel hebben er plannen bestaan voor de even lange Viking-kabel, die tussen Duitsland en Noorwegen moest gaan lopen. De 780 kilometer lange North Sea Interconnector tussen Noorwegen en Groot-Brittannië heeft het evenmin verder gebracht dan de tekentafel. Mogelijk komen deze kabels er echter alsnog.

Een kansrijker project is een kabel tussen Nederland en Groot-Brittannië. Deze BritNed-kabel zou 200 kilometer lang worden en 300 tot 400 miljoen euro moeten kosten. Studies zijn in een vergevorderd stadium. Een besluit over de aanleg is nog niet genomen.