Schepen aan het stopcontact | Maritiem Nederland
Nieuws
De Schieborg, een van de vijf ‘groene’ schepen van Wagenborg die op walstroom is aan te sluiten.

Schepen aan het stopcontact

Jan Spoelstra en Bart Stam | zondag 4 februari 2007

Als eerste Nederlandse rederij heeft Wagenborg Shipping schepen die zijn aan te sluiten op het elektriciteitsnet aan land.

Stilliggende schepen in de haven veroorzaken veel uitstoot van kooldioxide, stikstof- en zwaveloxiden omdat ze voor hun stroomvoorziening op ruwe dieselgestookte generatoren laten draaien. Deze zijn minder efficiënt en vormen een relatief grote milieubelasting vergeleken met elektriciteit afkomstig van centrales aan land. Met een kabelaansluiting op het elektriciteitsnet aan de wal werken schippers mee aan een schoner milieu in havengebieden.

Minder havengeld
Wagenborg Shipping is een voorloper op het gebied van walstroom, onder andere omdat ze varen op Scandinavische havens, waar een streng milieu beleid geldt. Rob Strijland is sinds 2002 directielid van Wagenborg en is verantwoordelijk voor de vloot en sleepdiensten. “Wagenborg heeft een duidelijke visie op de ontwikkeling van milieuvriendelijke scheepvaart,” verklaart Strijland. “Vooruitlopend op strenge Europese regelgeving willen wij een voorsprong nemen op andere rederijen.”

 

De Groningse rederij heeft twee soorten zeeschepen in de vaart die het milieu ontzien. De B-serie, met de ‘Balticborg’ en de ‘Bothniaborg’, is voorzien van een milieuvriendelijk zuiveringssysteem om regen- en zeewater weg te pompen terwijl de antifouling bestaat uit milieuvriendelijke verfsoorten. De ‘Slingeborg’, ‘Spaarneborg’ en ‘Schieborg’ van de S-serie varen vooral op Göteborg en Zeebrugge en zijn volledig aangepast aan het strenge maritieme milieubeleid aldaar. Dat betekent reiniging van ballastwater, selectieve katalytische reductie van uitlaatgassen (SCR) en gebruik van walstroom in de havens. Voor de haven vanHaraholmen, van waaruit Wagenborg papier vervoert, gelden eveneens harde milieueisen.

 

De benodigde aanpassingen jagen Wagenborg behoorlijk op kosten. Per schip van de S-serie liggen die rond de 350.000 euro. Onderhoud van het SCR-systeem kost jaarlijks nog eens 50.000 tot 100.000 euro. Gebruik van walstroom in de havens is een eis van zowel het Noord-Zweedse havenbedrijf als van de papierfabrieken ter plaatse. Een schakelkast aan de wal kost € 100.000 à 120.000. Die kosten komen voor rekening van de havens, die hiervoor vaak overheidssubsidie ontvangen.

 

“Maar milieuvriendelijke schepen verdienen zichzelf terug,” meent Strijland. “Onze groene schepen betalen in de haven van Haraholmen 50 procent minder havengeld dan minder milieubewuste concurrenten. Walstroom is bovendien goedkoper dan stroom van generatoren aan boord. Behalve vervuilers zijn het geldverspillers.

Flexibel
“Het walstroom systeem is niet bijster ingewikkeld,” vertelt Strijland. “Aan boord van de schepen bevindt zich een container met een veertig meter lange kabel op een haspel. In de machinekamer staat een speciale transformator die de dieselgeneratoren automatisch uitschakelt zodra elektriciteit van de wal beschikbaar is.” Door de kabel naar de wal te trekken en in te pluggen in een schakelkast, kan het schip gebruikmaken van walstroom.

 

De transformator vormt verschillende netspanningen en frequenties om naar de gewenste stroomsterkte en frequentie. In Europa is 50 Hertz de frequentiestandaard, terwijl dit in Japan en de Verenigde Staten 60 Hertz is. “Het systeem is flexibel en goed gestandaardiseerd, wat erg belangrijk is als je het internationaal wilt toepassen.”

 

Is aansluiting op elektriciteit van de wal ook voor andere schepen interessant? RoRo-schepen hebben er volgens Strijland eveneens veel mee te winnen, omdat de elektrische ventilatiesystemen stroom vreten. Hetzelfde geldt voor olie- en chemicaliën tankers, met hun stroomverslindende elektrische pompen en ventilatiesystemen. Door gebruik van walstroom gaan de kosten van de vervuilende dieselgeneratoren omlaag en is er minder milieubelasting.

 

Een kabel van veertig meter lijkt misschien kort, maar die lengte volstaat volgens Strijland voor een vaste ligplaats. In verschillende havens in Scandinavië en in Zeebrugge beschikt Wagenborg over vaste aanmeerkades. “Dat is wel een probleem in wereldhavens als Rotterdam,” legt Strijland uit, “met jaarlijks 130.000 binnenvaartschepen en 30.000 zeeschepen die lang niet allemaal volgens een vast rooster varen, is het lastig om vaste ligplaatsen met walstroom te organiseren.”

Luchtkwaliteit
Ook al is het niet eenvoudig om walstroom op grote schaal te realiseren, toch heeft Rotterdam belangstelling voor het milieuvriendelijke systeem. Eind 2006 onderzocht Havenbedrijf Rotterdam de walstroominstallatie op cruiseschip ‘Rotterdam’ aan de Wilhelminakade, op de Kop van Zuid. Dit ter voorbereiding van een tweejarig pilotproject met walstroom voor de binnenvaart, in de Maashaven. Begin 2007 plaatst het Havenbedrijf er als test een stroomkast om ervaring op te doen met walstroom en een nieuw betaalsysteem. De stroomkast levert elektriciteit van 380 volt en maximaal 63 ampère. Na aansluiting van het schip geeft de schipper telefonisch of via internet door dat hij walstroom wil ontvangen. Via een branchekaart weet men welk schip er dan ligt en waar de rekening heen moet.

 

Aanleiding vormt de luchtkwaliteit in het havengebied. Ook al was die de afgelopen tien jaar nog nooit zo goed als nu, toch overschrijdt de haven hier en daar de - aangescherpte - Europese normen. In het stedelijk deel van de haven kunnen binnenvaartschepen al walstroom gebruiken. Het vermogen is daar echter te laag voor grote schepen en het betaalsysteem met muntjes vinden schippers te omslachtig.

 

Volgens het Havenbedrijf is walstroom voor de zeevaart een heel ander verhaal. Toch is er een haalbaarheidsstudie uitgevoerd, waaruit blijkt dat diepzeecontainerschepen nauwelijks beschikken over walstroomvoorzieningen. Ook zijn de vermogens, benodigd voor elektronica, pompen, ventilatiesystemen en kranen, erg groot. Sommige schepen hebben een vermogen van 10 megawatt, evenveel als nodig is om 9.000 huishoudens een jaar lang te voorzien van stroom. Naast de test voor de binnenvaart wil het havenbedrijf een haalbaarheidsstudie uitvoeren naar het nut van walstroom voor veerboten en RoRo-schepen. Ook denkt men over uitbreidingsmogelijkheden naar de cruisehaven. Opmerkelijk is dat de Verenigde Staten, een van de grootste vervuilers ter wereld, veel investeert in deze vorm van uitstootreductie. De haven van Los Angeles is al volledig overgegaan op elektriciteit van centrales en in die van Miami zijn uitstekende walstroomvoorzieningen voor cruiseschepen.

Gelijke kansen
De kosten voor elektriciteit op vaste ligplaatsen zijn niet hoog, maar als Rotterdam het systeem massaal op alle kades wil installeren, gaat het om een forse investering. Ook voor rederijen. Net als andere bedrijven hecht Wagenborg sterk aan een level playing field, oftewel gelijke kansen. Strijland: “Bij zulke forse milieu-investeringen willen we dezelfde eisen voor iedereen. Anders komen onze concurrenten heel goedkoop weg door niet in het milieu te investeren.” Als voorbeeld noemt hij een vergelijkbaar probleem dat de rederij heeft door voor laagzwavelige brandstoffen te kiezen.

 

De Europese Commissie werkt aan zogeheten Sulpher and Emission Controled Areas (SECA’s), gebieden op zee waar het zwavelgehalte in scheepsbrandstoffen niet hoger mag zijn dan 1,5 procent. Maar net als walstroom is laagzwavelige brandstof niet overal beschikbaar. Vaak valt er niks te kiezen en moeten schippers het doen met scheepsdiesel die bestaat uit de zwaarste restfracties uit de oliekraker. Subsidie of een gereduceerd haventarief voor schepen met walstroomfaciliteiten aan boord zou, in combinatie met een grotere beschikbaarheid van stroom van de kant, gunstig zijn voor milieubewuste bedrijven als Wagenborg en zou bovendien andere bedrijven stimuleren er eveneens voor te kiezen.

 

Wagenborg wil zich ook op andere terreinen als ‘groene’ rederij profileren. Zo zijn aan boord van het nieuwste containerschip, ms ‘Rijnborg’ (1.700 TEU) hypermoderne 46 F-motoren van Wärtsilä geplaatst die voldoen aan de laatste stikstofemissie- eisen (ISO 8178/Annex VI van Marpol). Het bedrijf ziet ook wel iets in een experiment met windenergie, zoals de hulpzeilen van SkySails. Strijland: “De toekomst van de fossiele brandstoffen is eindig, daar moet de scheepvaart rekening mee houden. Dit betekent dat we naar wegen moeten zoeken om brandstof te besparen, zoals het gebruik van hulpzeilen, of zelfs herintroductie van zeilschepen. Vooral voor drogeladingschepen en bulkcarriers zie ik op dat vlak mogelijkheden. Tussen nu en vijftig jaar gaat dit zeker gebeuren.” En, besluit hij: “We juichen het toe als walstroom internationaal van de grond komt. Tegen die tijd zullen wij er optimaal gebruik van maken, hoewel we ons al in de voorhoede bevinden, met drie schepen uit de S-serie en twee RoRo-schepen met walstroomvoorzieningen.”

www.wagenborg.com

 

Wagenborg Shipping
Het meer dan honderd jaar oude Wagenborg is in eigen land vooral bekend van de veerdiensten naar Ameland en Schiermonnikoog. Zo nam de reder twee jaar terug een moderne veerboot (ms ‘Oerd’) in de vaart met speciale thrusters voor het ondiepe water in de Waddenzee.

 

Toch vormen de veerdiensten slechts een marginaal onderdeel van het Groningse familiebedrijf. Het telt daarnaast een divisie van 160 vrachtschepen, waarvan 40 in eigendom varen en 120 onder kapiteineigenaars. Dat laatste houdt in dat Wagenborg de kosten voor financiering, verzekering en bemanning met hen deelt. Verder bezit Wagenborg 4 containerschepen (800 tot 1.700 TEU), 5 RoRo-schepen en 31 schepen voor algemene lading.

 

Wagenborg is een autonoom groeiende onderneming die regelmatig andere bedrijven overneemt en daarmee nieuwe divisies vormt, zoals Wagenborg Reining (wegtransport, ca. 400 trucks) en Wagenborg Nedlift, gespecialiseerd in horizontaal, verticaal en speciaal transport (diverse mobiele kranen, zwaartransportcombinaties, liftsystemen enz). Tot slot verzorgt de Groningse rederij opslag en overslag van veel goederen in de haven van Delfzijl.

Partners Maritiem Nederland