Online surfen op echte golven | Maritiem Nederland
Nieuws

Online surfen op echte golven

Leendert van der Ent | dinsdag 26 juni 2018

Een witte vlek in het internetbereik? Onacceptabel voor de moderne maatschappij, die altijd en overal internet wil. Maar hoe zorg je daar op zee voor? In een Europees project realiseert ingenieursbureau Svašek Hydraulics samen met andere partners voor de kust van Scheveningen een proeftuin. De eerste doelgroep: de Nederlandse Olympische zeilers. Svašek Hydraulics draagt stromingsberekeningen bij aan het project.

Wat doet bewegend, stromend oppervlaktewater met sediment of met een constructie? Die vraag staat centraal in het werk van Svašek Hydraulics in Rotterdam, onder andere in werk voor het Watersportverbond. General manager Bram Bliek van het ingenieursbureau: ‘Wat doen de stromingscondities in een bepaald wedstrijdgebied met een scheepsromp? Het antwoord op die vraag bepaalt mede welke koers zeilschepen tijdens een wedstrijd het best kunnen aanhouden. De uitkomst scheelt al snel een paar bootlengten.’

De betrokkenheid bij het Watersportverbond maakte Svašek Hydraulics tot een natuurlijke partner in het project Proeftuin op de Noordzee. Dat project in het kader van het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO), Kansen voor West, is zopas van start gegaan. Een gebied van tien bij tien zeemijlen (18,52 x 18,52 km) voor de kust van Scheveningen krijgt een internetinfrastructuur.

Onbekende vragen

Hoewel de zeebodem vol ligt met internetkabels, is het zeeoppervlak ironisch genoeg veelal nog onontgonnen terrein. Proeftuin op de Noordzee behoort tot de eerste projecten die daar verandering in gaan brengen, naast bijvoorbeeld het Living Lab voor internet op zee in de Rotterdamse haven. Anoek van Vlaardingen, coördinator bij het TU Delft Sports Engineering Institute: ‘Het zout, de wind en de golven op zee maken realisatie op zee veel moeilijker dan op zoet water.’ De masten langs de kust hebben onvoldoende bereik om internet in het proefgebied te realiseren. ‘Daarom gaan we met slimme apparatuur de reikwijdte daarvan uitbouwen’, aldus van Vlaardingen. ‘Daarnaast willen we vaste meetpunten in zee van Rijkswaterstaat benutten voor het project.’

De focus ligt in dit project op het faciliteren van de Nederlandse Olympische zeilploeg. In hun kielzog zullen ook de visserij, de reddingsbrigade, windmolenparken en anderen uiteindelijk kunnen profiteren van online data op zee. Bliek: ‘Het is de bedoeling dat het mkb kan aanhaken om allerlei producten op open zee te testen. Voor ons is het spannend dat we vooraf niet precies weten welke vragen die bedrijven op ons zullen afvuren. Er is in het projectgebied bijvoorbeeld een proefboerderij voor zeewier. Misschien heeft die vragen over het zuurstofgehalte op de bodem.’

In elk geval heeft Svašek Hydraulics een complex 3d-stroombeeld van het gebied voorhanden. Daarnaast kan de invloed van de zogeheten kustrivier, de stroom van zoeter water vanuit het Haringvliet en Hoek van Holland, van belang zijn voor de gebruikers van de proeftuin. Ook daarvoor heeft het bedrijf relevante modellen. ‘En er zullen in de proeftuin ook nieuwe metingen worden uitgevoerd waarmee we onze modellen kunnen verfijnen’, verwacht Bliek.

Infrastructuur en visualisatie

De vragen over stroming vanuit de zeilsport zijn vooraf wel helder. Enerzijds gaat het om stromingsvragen rond het realiseren van internet-infrastructuur, anderzijds om manieren om stromingsgegevens zo goed mogelijk aan de zeilers te presenteren. Het Sailing Innovation Centre is met het TU Delft Sports Engineering Institute sinds 2010 bezig om de coaching in het zeilen web-based en data-gedreven te maken. De internet-infrastructuur op zee moet die gegevens in real-time deelbaar maken.

Tot nu toe verloopt de coaching tijdens de dagelijkse trainingen van de Olympische zeilers vanuit Scheveningen nog traditioneel. De coach beoordeelt de verrichtingen van de atleten en geeft vervolgens op gevoel aanwijzingen per megafoon. Hoe de boot zich in wind en stroming gedraagt en hoe de bemanning reageert? Het wordt niet systematisch in kaart gebracht. 'Oortjes', die in het wielrennen zo gangbaar zijn, overleven het in wind en zout water nooit lang.

Van Vlaardingen: ‘Als we de infrastructuur eenmaal hebben, moeten we natuurlijk ook over de juiste hard- en software beschikken. Bedrijven krijgen de mogelijkheid om hun (communicatie)hardware onder realistische omstandigheden te testen. Bij de software gaat het om een geïntegreerd systeem voor systematische trainingsanalyse en overzichtelijke visualisatie van data.’

Wisselwerking

Bliek geeft aan waarom deze ontwikkeling voor zijn bedrijf interessant is: ‘Dit is een eerste stapje, maar connectiviteit op zee gaat er zeker komen, dat blijft niet bij de huidige satellietcommunicatie. Hoe realiseer je die connectiviteit betrouwbaar over grote afstand? Van de elektrotechnische kant van de zaak hebben wij geen verstand, maar we kunnen wel berekenen hoe verschillende opties voor masten en andere infrastructuur zich in stroming zullen gedragen.’

Svašek Hydraulics hoopt van het tweede aspect, namelijk overzichtelijke, gebruikers- en publieksvriendelijke visualisatie van stromingsgegevens, wat op te steken van het werk van de TU Delft (zie kader). Bliek: ‘We hebben het model met de actuele stromingsvoorspellingen gebouwd, waar onder andere de loodsen in de Rotterdamse haven gebruik van maken. In een dergelijke toepassing verwerken we graag nieuwe inzichten voor publieksvriendelijke visualisatie.’

Bouwen met de natuur

Behalve bij internet op zee en de stromingsvoorspelling voor de Rotterdamse haven, is Svašek Hydraulics bij veel meer nationaal en internationaal aansprekende projecten betrokken. ‘We hebben tien jaar lang intensief gewerkt aan het ontwerp en de uitvoering van de Tweede Maasvlakte’, illustreert Bliek. ‘We hebben bijvoorbeeld tot op een uur nauwkeurig kunnen voorspellen wanneer de sluiting van de ringdijk met zand zou plaatsvinden.’

Het inpakken van de Hondsbossche en Pettense zeewering met zand is een ander voorbeeld van 'bouwen met de natuur' het motto van de grondlegger van het bedrijf, Honzo Svašek. Bliek: ‘Dat motto brengen we al vanaf 1980 in de praktijk. Het idee is vervolgens door Ronald Waterman met veel energie uitgedragen. Desondanks duurde het twintig jaar voordat het idee ingang begon te krijgen dat een kustbescherming uit zand sterker en veiliger kan zijn dan kustbescherming met betonblokken.’

De klimaatverandering speelt Svašek Hydraulics op dit punt in de kaart. Bliek: ‘Binnen vijf jaar kunnen betonblokken ontoereikend blijken. Dan moeten de oude worden weggehaald en moeten er meer en grotere blokken komen. Bij een keuze voor zand groei je flexibel met zeespiegelstijging mee. Je hoeft niets weg te halen, alleen extra materiaal op te spuiten.

Wereldwijd actief

Volgens het uitgangspunt van 'bouwen met de natuur' heeft Svašek Hydraulics onlangs in Afrika een golfbreker van zand ontworpen. Alleen aan de kop ervan is er wat steen nodig. De ingenieurs berekenden de haalbaarheid van een haven in het Indiase Gujarat in opdracht van Shell. Voor Malta ontwierp het bedrijf zandstranden voor toeristen, die tegelijk de erosie van de oorspronkelijke kwetsbare kalksteen tegengaan. Het zand absorbeert de verwoestende energie uit de golven.

In de VS werkt Svašek Hydraulics aan de bescherming van kwetsbaar laagland in Long Island, terwijl het bedrijf na de orkaan Katrina met succes bewoners van New Orleans bijstond die de staat Louisiana aansprakelijk hadden gesteld voor hun schade. Bliek: ‘De staat had achter de te zwakke kustbescherming een kanaal gegraven dat het zeewater na de doorbraak direct naar de stad leidde.’

Schuiven met modellen

Modellen van derden, maar vooral ook eigen modellen, spelen een centrale rol in het werk van Svašek Hydraulics. ‘We hebben een paar gebruikers van onze modellen, maar normaal gesproken is het tot nu toe zo, dat als je onze modellen wilt, je ons erbij krijgt’, aldus Bliek. ‘De laatste tijd denken we steeds meer over licensering. Er is namelijk veel freeware beschikbaar waarmee niet al te deskundige gebruikers ondanks de beperkingen best tevreden zijn. We denken nu dat we de meerwaarde van onze modellen beter kunnen overbrengen door ze uit te licenseren. Als het inzicht groeit, zullen partijen ook eerder inzien dat ze meer specialistische kennis nodig hebben.’

Dat kan klassieke fouten voorkomen. Bliek heeft te vaak gezien dat de vraag over de fysische realiteit wordt aangepast aan een model, in plaats van eerst de fysica te onderzoeken. ‘De natuurlijke processen in de zee dicteren de vragen die je moet stellen en bepalen daarmee welk model in welke omstandigheden geschikt is. Dat is een van de eerste zaken die nieuwe ingenieurs bij ons leren.’

Projectpartners

TU Delft Sports Engineering Institute (penvoerder), TNO, KPN, Sailing Innovation Centre, Watersportverbond, Svašek Hydraulics, Gemeente Den Haag

Wiskunde maakt zeilen tot kijkerssport

De afdeling Computer Graphics and Visualization van de TU Delft gaat een data-analyse-tool ontwikkelen om uit big data met onbekende verbanden trends te kunnen waarnemen. Afdelingshoofd professor dr. Elmar Eisemann: ‘Daarnaast gaan we onderzoeken hoe we van zeilen een spannende kijkerssport kunnen maken met behulp van wiskunde, computer vision, statistiek en patroonherkenning. We willen kijkers bijvoorbeeld via virtual reality mee laten varen in de boot. Behalve realistische beelden is het presenteren van extra informatie over bijvoorbeeld wind, stroming en zeilen erg belangrijk. Als kijker moet je snappen waarom sporters hun beslissingen nemen; dat maakt het spannend.

Suiker in koffie

Bliek was in Bangladesh getuige van de indrukwekkende kracht van de natuur. ‘De meanderende rivier de Meghna voert 1 miljard ton aan sediment per jaar aan, waardoor de delta netto groeit. Toch kan plaatselijk gigantische erosie plaatsvinden. Zo vrat de rivier in drie jaar tijd 2 km aan land op. Je ziet voor je ogen hoe fijn zand in het rivierwater oplost als suiker in koffie.’

Partners Maritiem Nederland