Nieuws

Sinds het einde van de Koude Oorlog is de rol van de Nederlandse krijgsmacht veranderd. De Koninklijke Mari ne hoeft zich niet meer voor te bereiden op een confrontatie met de Sovjetmarine op de Atlantische Oceaan. Dreigingen zitten nu lager in het geweldsspectrum, zoals dat zo fraai heet. Het gaat nu veel meer om het bestrijden van terrorisme, piraterij, smokkel en illegale immigratie. Hiervoor zijn geen fregatten nodig die zich kunnen verweren tegen zwaar bewapende oppervlakteschepen, gevechtsvliegtuigen en onderzeeboten.

 

In plaats hiervan zijn marineschepen nodig die plaats bieden aan medewerkers van andere diensten, zoals politie, douane en visserijinspectie. En er is extra accommodatie nodig om bijvoorbeeld vluchtelingen te kunnen huisvesten die het schip tijdens patrouilles tegenkomt.

 

In oktober 2005 publiceerde de regering- Balkenende de Marinestudie. Dit document schetste de lijnen waarlangs de marine zich zou moeten ontwikkelen. De studie stelde voor het aantal fregatten te verminderen tot zes. Daarnaast zouden er vier grote patrouillevaartuigen moeten komen, ook wel aangeduid als korvetten en Ocean Patrol Vessels (OCV’s).

 

In december 2007 heeft de Koninklijke Marine een contract getekend met scheepswerf Schelde Marinebouw in Vlissingen voor de bouw van deze schepen. Hiermee sluit de marine aan bij een internationale trend. Zo beschikt Denemarken al ruim vijftien jaar over Offshore Patrol Vessels (OPV’s) voor kustwachttaken. Ze zijn ongeveer even groot als hun Nederlandse tegenhangers en hebben een vergelijkbare bewapening. Kleinere schepen in deze categorie vinden we bij de marines van Groot-Brittannië, Oman, Trinidad en Tobago. Ze zijn licht bewapend en bieden accommodatie voor anderen dan de bemanning.

 

Wirwar

Bij de nieuwe Nederlandse patrouillevaartuigen vallen vier dingen op. Op de eerste plaats hebben ze een kleine bemanning. Dankzij vergaande automatisering zijn er niet meer dan vijftig personen nodig. Systemen op de brug en in de machinekamer functioneren in hoge mate zonder menselijk ingrijpen. Een ander voorbeeld is dat de brandbestrijding grotendeels automatisch werkt.

 

Op de tweede plaats is er veel accommodatie beschikbaar voor anderen. Er kunnen veertig opstappers mee van andere diensten. Hierbij kunnen we denken aan mariniers die boardings van andere schepen uitvoeren, special forces voor operaties op het vasteland, medewerkers van politie, douane en visserijinspectie. Als een patrouilleschip wordt ingezet voor vredesmissies, kunnen bijvoorbeeld ook hulpverleners het marineschip als basis gebruiken. Voorts is er ook accommodatie om maximaal honderd vluchtelingen aan boord te nemen. Dit kan voorkomen tijdens vredesoperaties, maar ook als het schip illegale immigratie tegengaat en met asielzoekers te maken krijgen.

 

Het derde opvallende aspect is dat de wirwar van antennes op en rond de brug ontbreekt. Elektronicaproducent Thales heeft een zogeheten integrated mast ontwikkeld, waarin een groot deel van de antennes, sensoren en communicatieapparatuur zich bevindt. Deze mast wordt als complete eenheid gebouwd en vervolgens gemonteerd in de romp en brug van het patrouilleschip.

 

De mast biedt plaats aan twee radarsystemen. Smile moet luchtdoelen in de gaten houden. Het systeem is gebaseerd op twee andere radarsystemen van Thales, namelijk Smart en Apar. Seastar is een radarsysteem om schepen en andere objecten op zee te detecteren. Het kan zeer kleine doelen als periscopen en zwemmers ontdekken en is ook geschikt om de boordhelikopter te leiden.

 

Om de nabije omgeving van het schip te observeren is er de Gatekeeper. Dit systeem maakt gebruik van optische camera's en infraroodtechnologie. Het is vooral geschikt om zwemmers en kleine boten op te sporen. De nieuwe patrouillevaartuigen krijgen geen sonar. Het opsporen en bestrijden van onderzeeboten behoort namelijk niet tot de taak van deze schepen.

 

RHIBS

Het vierde, belangrijke kenmerk is de geringe bewapening. Op het voorschip komt een 76 mm-kanon tegen zee-, luchten landdoelen. Tussen het 76 mm-kanon en de brug staat een kanon met een kaliber dat tussen de 27 en 30 mm ligt. Waarschijnlijk valt de keuze op 30 mm. Daarnaast zijn er verschillende wapens die voor nabijverdediging of de ondersteuning van een boarding gebruikt kunnen worden. Zo zijn er twee mitrailleurs van 12,7 mm en kunnen er zes 7,62 mm mitrailleurs geplaatst worden. Enkele waterkanons completeren dit deel van de bewapening.

 

Er is veel aandacht aan besteed om boardings of achtervolgingen van snelle, kleine boten te kunnen uitvoeren. De patrouillevaartuigen hebben daarom twee rhibs. Dit zijn open boten die 40 tot 50 knopen kunnen halen en plaats bieden aan vijftien tot twintig personen. De ene rhib kan aan de linkerkant van het patrouillevaartuig te water gelaten worden. De andere kan vanaf een slipway in de achtersteven het water in glijden en weer ‘aan boord’ komen. Het voordeel van deze vorm van te water laten is dat het zeer snel kan gebeuren.

 

De patrouilleschepen krijgen een maximumsnelheid van 20 knopen. Dit is aanzienlijk lager dan de snelheid die de fregatten hebben, namelijk rond de 30 knopen. Voordeel is dat de voortstuwingsinstallatie aanzienlijk goedkoper uitvalt in zowel aanschaf als exploitatie. Er zijn geen dure gasturbines nodig. De schepen krijgen dieselmotoren. De lage snelheid van de patrouillevaartuigen wordt voor een deel goedgemaakt door de hoge snelheid van de rhibs.

 

Verder zijn de schepen volledig uitgerust voor de nieuwe marinehelikopter NH-90. Dit vergroot natuurlijk het bereik en de snelheid van de inzet van militairen. Er kunnen eventueel ook andere helikopters vanaf de schepen opereren, zoals transporthelikopters van de luchtmacht.

 

Grensbewaking

De Nederlandse OPV’s zijn goed inzetbaar voor kustwachttaken. Dit is mogelijk op de Noordzee, maar ook in het Caribisch gebied. Door hun omvang kunnen ze lang op zee blijven, hetgeen in dit uitgestrekte gebied noodzakelijk is. Ze kunnen de fregatten vervangen die nu gebruikt worden in het Caribisch gebied.

 

Een ander potentieel werkterrein vormen de kustwateren van Noord- en West-Afrika. Europese landen patrouilleren hier steeds meer om illegale immigratie tegen te gaan. Dit gebeurt in het kader van Frontex, de EU-organisatie voor grensbewaking. Nederland heeft hiervoor nog geen schip ter beschikking gesteld. Maar de kans dat dit gebeurt is reëel.

Daarnaast is inzet van de nieuwe schepen elders in de wereld mogelijk, bijvoorbeeld voor VN-vredesmissies. In gebieden waar sprake is van een grote dreiging, hebben de patrouillevaartuigen wel bescherming nodig van fregatten of andere marineschepen met (zwaardere) wapens tegen zee-, lucht- en onderwaterdoelen.

 

Schelde Marinebouw zal de schepen tussen november 2010 en november 2012 opleveren. De indienststelling bij de marine vindt een paar maanden na de oplevering plaats. De namen voor de schepen en de klasse zijn nog niet bekend. Het gehele programma voor de vier patrouilleschepen bedraagt 467 miljoen euro. Hiervan gaat 240 miljoen naar Schelde Marinebouw voor de constructie en 125 miljoen naar Thales voor de sensoren. Kleinere bedragen gaan naar de leveranciers van onder andere de voortstuwingsinstallatie en de bewapening.

 

Technische gegevens

Lengte (m)     108,2
Breedte (m)   16,0
Diepgang (m) 4,5
Waterverplaatsing (t) 3.750
Snelheid (knopen) 20
Hoofdmotoren 2 x 5.400 kW
Bewapening 1 x 76 mm kanon

                    1 x 27 - 30 mm kanon
                    2 x fundatie voor 12,7 mm
                    mitrailleur
                    6 x fundatie voor 7,62 mm
                    mitrailleur
                    waterkanons
Sensoren Smile, radar voor volgen
                    luchtdoelen 
                    Seastar, radar voor volgen
                    oppervlaktedoelen
                    Gatekeeper, elektro-optisch
                    systeem voor korte afstand
Accommodatie 50 bemanning
                    40 opstappers
                    100 overig