Afvoer zout water Zeesluis via selectieve onttrekking
redactie | maandag 27 september 2021
Zeesluis IJmuiden, Waterbouw en infrastructuur
In opdracht van Rijkswaterstaat bouwt Van Hattum en Blankenvoort in het Binnenspuikanaal (IJmuiden) een constructie om toename van verzilting van het Noordzeekanaal tegen te gaan. Via de Zeesluis IJmuiden stroomt er straks veel meer zeewater het Noordzeekanaal in. Door de inzet van Selectieve Onttrekking wordt een deel van het zoute water weer afgevoerd naar zee.
Op basis van het Design & Construct contract (D&C) is de aannemer verantwoordelijk voor het ontwerp en de realisatie van de constructie. De aannemer scoorde onder meer goed op het risico van zandafschuiving. Hiervoor worden extra maatregelen getroffen zoals trillingsarm aanbrengen van damwanden. Ook heeft Van Hattum en Blankevoort de beste plannen om de overlast voor de omgeving zoveel mogelijk te beperken.
Bij het schutten van schepen door Zeesluis IJmuiden stroomt er vanwege de omvang straks twee keer zo veel zout het Noordzeekanaal binnen als bij de huidige Noordersluis. Per schutting gaat het om zo’n 10.000 ton zout. Rijkswaterstaat neemt daarom maatregelen om het extra zout weer af te voeren en nadelige gevolgen van een te hoge zoutconcentratie in het Noordzeekanaal voor natuur, land- en tuinbouw en de drinkwatervoorziening in de omgeving te voorkomen.
Betonnen wand
De oplossing is gevonden in het selectief afvoeren van zoutwater via het Spui- en Gemaalcomplex IJmuiden. In het Binnenspuikanaal voor de spuisluis en het gemaal komt een betonnen wand. Onder in de wand komt op een diepte tussen 16 en 23 meter een opening. Voor de wand wordt de bodem aanzienlijk verdiept, zodat het zwaardere zoute water zich hierin verzamelt. Bij het afvoeren van het water stroomt het zoute water vanuit de onderste waterlaag door de opening. De wand houdt het zoetere water in de bovenste waterlaag van het Noordzeekanaal tegen.
Uit onderzoek van Rijkswaterstaat en externe partijen is aangetoond dat selectieve onttrekking de enige oplossing is om op deze schaal verdere verzilting in het gebied te voorkomen. De methodiek is niet nieuw. Zo wordt het op veel kleinere schaal toegepast bij het gemaal De Helsdeur in Den Helder. De methode werkt hier goed. Gelet op de schaalgrootte gaat het bij het selectief onttrekken van zoutwater in het Noordzeekanaal om een unieke constructie.
Bij het afvoeren van het water stroomt het zwaardere zoute water vanuit de onderste waterlaag door de opening. De wand houdt het zoetere water in de bovenste waterlaag van het Noordzeekanaal tegen (illustratie: Rijkswaterstaat). Tekst gaat verder onder de illustratie.
Aanvullend budget
Tijdens de aanbestedingsprocedure bleek uit gesprekken met verschillende marktpartijen dat er aanvullend budget nodig is voor de aanleg. Zo bleek dat de grondkerende constructies, nodig voor de verdieping van de bodem, zwaarder en dieper gebouwd moet worden dan was voorzien. Ook is er meer tijd nodig voor de uitvoering.
De start van het werk staat gepland voor eind 2021 en volgens planning is de constructie eind 2024 gereed. Omdat naar verwachting eind januari 2022 Zeesluis IJmuiden in gebruik wordt genomen, blijft de Noordersluis langer beschikbaar om verdere verzilting van het Noordzeekanaal tegen te gaan. Daarnaast onderzoekt Rijkswaterstaat samen met de regionale partners in het waterbeheer en de scheepvaartsector mogelijke maatregelen om in de tussentijd de verzilting te beheersen.
