Wereldstandaard nodig in digitalisering havens | Maritiem Nederland
Techniek&Innovatie
Het cybersecurity centre van de Haven van Rotterdam.

Wereldstandaard nodig in digitalisering havens

Hans Buitelaar | maandag 15 mei 2017
Havens, Havenbedrijf Amsterdam, Havenbedrijf Rotterdam

Zeevarenden hebben in iedere Europese haven te maken met andere digitale hulpmiddelen die beogen de logistiek te verbeteren. Nederlandse havens werken samen, maar alleen in ons land zijn al tientallen apps, platforms en ‘cloud services’. Alleen standaardisering maakt effectieve invoering van digitale planning en afhandeling mogelijk.

“In de praktijk is het in veelbezochte havens als die van Rotterdam nog altijd: wie het eerst komt, wie het eerst maalt”, klapt een logistiek medewerker van een grote Nederlandse reder uit de school. “Zelfs schepen van dezelfde rederij die op ongeveer dezelfde tijd in dezelfde haven arriveren, doen een wedstrijdje met elkaar. Een kapitein heeft na een blik op de AIS al zeker een dag voor de aanloop van een grote, drukke haven de neiging om gas bij te geven. Soms pakt dat goed uit, vaker is het resultaat wachttijd in de haven en slechte aansluiting op het verdere vervoer over land.” 

Struikelblok

Deze weerbarstige werkelijkheid is een gegeven dat havenbedrijven met man en macht proberen te verbeteren. Digitale informatie-uitwisseling moet het mogelijk maken om het aandoen van een haven en het afhandelen van alle formaliteiten daaromheen, gemakkelijk, snel en vooral efficiënt te organiseren. Het struikelblok is het ontbreken van een uniforme standaard voor informatie-uitwisseling. Scheepvaartautoriteit IMO heeft wel onlangs richtlijnen voor digitale veiligheid gepubliceerd, nu de digitalisering in de scheepvaart snel toeneemt. Schepen zijn via satellieten permanent verbonden met het ‘Internet of Things’. Het voorkomen van cybercriminaliteit is omschreven. Maar een wereldwijde standaard voor digitale zeekaarten, of uitwisseling van gegevens over lading, bemanning en andere documenten die schepen moeten tonen aan havenautoriteiten, die is er niet.

‘Geen kapitein, navigator of stuurman kan het bijhouden om voor iedere Europese haven een andere app te downloaden’

Talloze proeven en initiatieven zijn gaande met digitale hulpmiddelen om de logistiek rond schepen die een haven aandoen, te verbeteren. Voor de Nederlandse havens is het meest omvattende project op dit gebied Port Community System van Portbase. Dit is een coöperatie van de havenbedrijven van Rotterdam en Amsterdam met als doel te fungeren als één enkel loket voor alle logistieke zaken voor alle Nederlandse havens.

Ambities

Woordvoerders van beide havenbedrijven benoemen vooral de ambities en de kansen voor digitalisering van de havenlogistiek. “We zetten vol in op innovatie”, meldt woordvoerder Tie Schellekens van Havenbedrijf Rotterdam. “Daarom hebben we onze eigen corporate start-up, het Rotterdam Logistics Lab opgericht. Daarnaast steunen we onderzoek aan universiteiten, zoals in het Port Innovation Lab van de TU in Delft en natuurlijk onze eigen Erasmus Universiteit in Rotterdam. Tevens participeren we in prijsvragen voor studenten en ondersteunen we kennisinstituut SmartPort en Nederlandse start-ups die relevant zijn voor de haven. Maar we scouten ook wereldwijd naar talentvolle programmeurs en startende bedrijven via PortXL, een platform dat zich mondiaal richt op havengerelateerde start-ups.”

Perswoordvoerder Anja de Kiewit van Havenbedrijf Amsterdam somt ook tal van initiatieven op die met digitale informatie-uitwisseling de scheepsbewegingen, laad- en lostijden en zelfs de aanvaart van schepen naar een optimale efficiëntie moeten tillen. “In Prodock, een initiatief van het havenbedrijf om gamechangers aan te trekken en te faciliteren, experimenteren verschillende start-ups op het gebied van digitalisering. Zo zit daar Drone Addicts, die inspecties uitvoeren met onbemande vliegtuigjes. Ook het bedrijfje 30mHz is er gevestigd, gespecialiseerd in het plaatsen van sensoren op allerlei industriële machines, vooral schepen. Door zulke bedrijven inspirerende kantoor- en werkplaatsruimte aan te bieden, hopen we een bijdrage te leveren aan de doelstelling van de Amsterdamse haven om sneller, slimmer en schoner te worden.”

Beide woordvoerders noemen HaMIS, het Havenmeester Management Informatie Systeem. Dit is een digitaal loket waar de havenmeesters van de beide Hollandse havens de informatie bekendmaken over verkeersmanagement, verkeersbegeleiding en planning, transport- en milieuveiligheid en incidentenbestrijding. Dit systeem gebruiken beide havens als een aanvulling op het Port Community System. Schepen moeten zich via dit laatste platform 24 uur voor aankomst aanmelden. Stuurlui die Amsterdam aandoen, kunnen ook de iamPort-app downloaden, waarop precies te zien is waar en hoe laat de schepen komen aanmeren die de haven aandoen. Voor agenten, verladers en overheidsdiensten is die informatie ook overzichtelijk gebundeld in de app.

Slim combineren

Heel specifiek op het efficiënt, brandstofzuinig en op tijd varen van schepen gericht is de software die We4Sea ontwikkelt. Het Mainport Innovation Fund II, waar het Havenbedrijf Amsterdam deel van uitmaakt, investeerde 400.000 euro in dit startende bedrijf. We4Sea heeft een cloud-platform ontwikkeld dat helpt om de prestaties van zeeschepen te verbeteren en het brandstofverbruik en de uitstoot te verminderen. Het bedrijf verzamelt grote hoeveelheden operationele scheepsdata, zoals positie, snelheid, richting en motordata. Deze data worden naar de wal verstuurd en aangevuld met andere informatie, zoals weersomstandigheden, golfhoogte, stroming en wind. De algoritmes en energiemodellen die We4Sea heeft ontwikkeld, zetten deze data om in managementinformatie (aanbevelingen) om snelheid en brandstofverbruik van het schip te optimaliseren. Dit kan een brandstofbesparing opleveren tot wel 20 procent.

Toepassing van de We4Sea-technologie is eenvoudig, omdat er geen aanvullende hardware nodig is aan boord van het schip. Het slim combineren van de al aanwezige gegevens levert al deze winst op. Gecombineerd met de gegevens uit bijvoorbeeld de iamPort-app kan dit leiden tot een advies om een zuinige gematigde snelheid te varen en zo met minder brandstof precies op tijd aan te komen.

“We verwachten veel van ‘Pronto’, ons digitaliseringsproject op het gebied van port call optimalisatie”, blikt Schellekens vooruit. “Dit online communicatieplatform helpt agenten en andere operators bij de planning. Pronto brengt alle tijden van services aan het schip, zoals de loodsdienst, bunkers, roeiersdiensten en ladingafhandeling, real-time en dynamisch samen op één tijdbalk. Het delen van deze informatie verbetert de veiligheid en efficiëntie van elke dienst.” Zo wordt de hele port call van schepen efficiënter. “De administratieve afhandeling van het havenbezoek kan sinds afgelopen jaar al makkelijker en sneller dan voorheen, door gebruik te maken van online formulieren in ‘Melding Schip 2.0’. Via deze digitale tool kan een agent veel eenvoudiger het schip aanmelden in Rotterdam of Amsterdam.

Op campagne

Uitdagingen in de digitalisering zijn nog altijd de veiligheid, het waarborgen van privacy en het afschermen van concurrentiegevoelige informatie. Veel reders, agenten en andere havenprofessionals schrikken om die redenen nog terug van het volmondig omarmen van de online hulpmiddelen. Dus gaat De Kiewit vol goede moed en met moderne middelen op campagne om de bedrijven in de haven te overtuigen. “Onbekend maakt onbemind. Dus gaan we de boer op om de bedrijven uit te leggen wat de voordelen zijn van het delen van informatie. Te vaak wordt alleen gekeken naar de nadelen: concurrentiegevoeligheid en privacy. Dat moet natuurlijk goed geregeld zijn. Het aantonen van de voordelen doen we door middel van bijvoorbeeld een demonstrator of door het organiseren van serious gaming.”

Schellekens benadrukt de veiligheid: “Met de toenemende digitalisering is de weerbaarheid tegen cyberaanvallen voor de Rotterdamse haven een essentiële ontwikkeling. Om die reden is Havenmeester René de Vries dit jaar aangesteld als Port Cyber Resilience Officer. Hiermee is hij verantwoordelijk geworden voor een programma dat gezamenlijk de weerbaarheid van computersystemen in de haven verhoogt, de cyber security awareness vergroot, de online vaardigheid van organisaties intensiveert en risk management op dit vlak opbouwt.”

Talloze zinvolle initiatieven zijn er, zo blijkt wel. Bovenstaande greep uit de online platforms en ‘cloudbased’ diensten is nog maar een begin van de opsomming van alle mogelijkheden die nu al worden aangeboden. Nog eens zoveel zijn in ontwikkeling. Hoewel de initiatieven nodig zijn, verstoort de grootscheepse versnippering van slimme softwareoplossingen een doeltreffende toepassing. Geen kapitein, navigator of stuurman kan het bijhouden om voor iedere Europese haven een andere app te downloaden en dan van al die handige toepassingen de werking kennen. Iedere app heeft net weer een andere indeling en mogelijkheden. En dan is zo’n app beperkt in de mogelijkheden. Lang niet alle bedrijven in de havens participeren. Op zijn best wijst de app de weg naar weer andere online diensten waar verschillende administratieve handelingen moeten worden geregeld. 

Uniformiteit

Voor effectieve inzet in de wereldwijde of zelfs maar Europese scheepvaart is dringend uniformiteit nodig. Precies dat is wat het langjarige project beoogt dat begon als MonaLisa en nu is voortgezet onder de naam STM (Sea Traffic Management) Validation Project. Een gratis beschikbaar software platform dat iedereen kan gebruiken en koppelen aan de systemen van leveranciers van apparatuur zoals Ecdis, dat is wat in het Europees project onder auspiciën van de Zweedse scheepvaartautoriteit Sjöfarstverket is ontwikkeld. De EU steunt het project.

Aan boord van driehonderd schepen en in ongeveer tien havens in Scandinavië en rond de Middellandse Zee wordt het uniforme platform getest. Vanuit Nederland is alleen het Maritiem Instituut Willem Barendtsz betrokken. Eind maart dit jaar lanceerden de partners in STM Validation een nieuwe dienst die aansluit op de standaard die ze hopen te introduceren: Port CDM (Collective Decision Making). Schepen, havendiensten en bedrijven kunnen hier alle informatie zien die nodig is voor het meest efficiënt mogelijke havenbezoek.

De inzet van Nederlandse samenwerking en de slimme ideeën van startende technische bedrijven leveren ongetwijfeld een bijdrage aan havenlogistiek. De echt grote stap valt eerder te verwachten van een wereldwijd, betrouwbaar en gebruiksvriendelijk systeem. Pas dan kunnen schepen en walstations hun informatie effectief delen - gewoon omdat ze weten via welk kanaal die communicatie moet.

Partners Maritiem Nederland