Vissers gedwongen tot innoveren | Maritiem Nederland
Techniek&Innovatie
Sinds mei 2009 vaart de kotter TX-68 met de pulskor. Foto: Flying Focus

Vissers gedwongen tot innoveren

Paul Steenhoff | donderdag 31 oktober 2013
Visserij

Volledig op de bouw van vissersschepen ingerichte werven en toeleveranciers kent Nederland niet meer, deze inbreng is dan ook gering tijdens de beurs Europort 2013. Toch kent deze kleine sector fraaie staaltjes van innovatie waar de maritieme maakindustrie nog wat van kan leren.

De Nederlandse vissers hebben betere dagen gekend. Ten opzichte van 1985 is de vloot gehalveerd. “Op dit moment zijn er nog 85 boomkorkotters, 150 garnalenkotters en 50 eurokotters in de vaart”, zegt Pim Visser, directeur van Visned, de brancheorganisatie van de Nederlandse kottervissers. De oorzaken van de warme sanering zijn duidelijk: de vangstquota en de sterk gestegen MDO prijzen. Het heeft veel vissers genoodzaakt het schip voorgoed af te meren. Vandaar dat de Nederlandse maakindustrie voor de visserij eigenlijk niet meer bestaat. Wel worden er nog schepen gemodificeerd door onder andere Maaskant Shipyards en Padmos in Stellendam, maar van nieuwbouw is hier geen sprake meer.

Pulskor

Toch is het niet alleen maar kommer en kwel in de Nederlandse visserij. Bij de traditionele boomkorvisserij wordt gewerkt met dwarsgespannen kettingen die over de zeebodem slepen om de platvis op te schrikken en in het net te doen zwemmen. De zogenoemde wekkerkettingen beroeren de bodem daarbij aanzienlijk. Naast dat deze methode de zeebodem verstoort, zorgt deze ook voor een hoge trekweerstand waardoor er veel vermogen nodig is om de benodigde snelheid te halen. “Je hoeft geen raketgeleerde te zijn om te begrijpen dat die hoge weerstand brandstof slurpt en dus de prijs per kilo omhoog jaagt”, zegt Visser.

Er is nu een oplossing gevonden in de vorm van pulskorvisserij waarbij de wekkerkettingen zijn vervangen door pulsdraden die over de bodem slepen en met een minuscule elektrische schok van dertig volt de bodemvissen opschrikken. De boomkor is vervangen door een zogenoemde sumwing, genoemd naar de visser Jaap Sum, de bedenker van de vleugel. Door het vleugelprofiel zweeft de sumwing door het water in plaats van te slepen. Het pulstuig is al in 1992 uitgevonden door Piet Jan Verburg uit Colijnsplaat en werd in 1998 door het ministerie van LNV aangekocht. Na een aanvankelijk Europees verbod op pulsvisserij is dit versoepeld en nu rukt het pulstuig op. Maar nog steeds op ontheffingsbasis, aan een permanente toelating wordt gewerkt.

Toekomstkansen

De brandstofbesparing die met het pulstuig bereikt wordt, kan oplopen tot wel 50 procent. Indrukwekkend in de wetenschap dat een ‘oldschool’ trawler met een vermogen van 2.000 pk per dag tussen de 5.000 en 6.000 liter MDO weet te verstoken. Daarnaast speelt ook de ontwikkeling van het flyshootvissen een rol waarbij het net al varende steeds dichter wordt getrokken en er geen sprake meer is van brandstofslurpend slepen. Bovendien ligt de vaarsnelheid veel lager wat eveneens weer bijdraagt aan de brandstofbesparing. Op dit moment zijn vier Nederlandse vissersschepen in staat om te flyshootvissen.

Maar er is meer goed nieuws voor de branche weet Visser: “Door de quotering zijn de visbestanden zich enorm goed aan het herstellen. Er is gelukkig - zo zeggen wetenschappers en vissers - meer vis in de zee dan ooit. Dat geeft hoop voor de toekomst.” Visser ziet echter ook dat de branche zich nog voor een aantal behoorlijke problemen gesteld ziet. “Er is onderzoek gedaan naar de toepassing van diesel-elektrische aandrijving en LNG in de visserij en ik ben er zeker van dat dat op termijn gaat gebeuren. Probleem is dat onze sector nu zo klein is geworden dat wij minder innovatiekracht hebben. Verder heeft onze sector een gebrek aan mensen. De bagger, de sleepvaart en de offshore zuigen veel van onze vakmensen weg en dat is natuurlijk een rem op de groei van de branche.”

Voor de maakindustrie is en blijft de visserij toch interessant want de nieuwbouw mag dan weggevallen zijn, alle andere genoemde ontwikkelingen zorgen voor een multipliereffect. Met CFD-metingen (Computer Fluid Dynamics) proberen pioniers in de visserij de rompweerstand te verminderen door rompen aan te passen, worden er energiemanagementsystemen ontwikkeld om het brandstofverbruik beter te monitoren en dus verder te reduceren. De visserijsector laat zien dat de vissersman die zijn schip ‘Luctor et emergo’ noemde een vooruitziende blik had.

Partners Maritiem Nederland