Natuur herstellen met zelf ontwikkeld materieel | Maritiem Nederland
Techniek&Innovatie

Nederlandse machines voor baggeren in kwetsbaar veengebied


Natuur herstellen met zelf ontwikkeld materieel

Paul Steenhoff | vrijdag 17 juni 2016
Baggeren

Om te kunnen baggeren in kwetsbare natuurgebieden heb je kennis én speciale machines nodig. Omdat die laatste er niet waren, heeft Jakob Knoop deze zelf ontwikkeld. Het Shredderponton en de amfibische graafmachine Waterking zijn onmisbaar als het om natuurherstelprojecten gaat.

Het bedrijfspand van Knoop Baggerwerken in Tynaarlo is hagelnieuw. Terwijl werklieden de laatste hand leggen, is Jakob Knoop (50) bezig zijn machines naar huis te halen nu hij vanwege de Flora- en faunawet drie maanden niet mag baggeren. Niet dat hij en zijn personeel nu met de duimen kunnen draaien. “Eigenlijk runnen we drie bedrijven: Knoop Baggerwerken, Knoop Machinery en Waterking. Het is gestart met Knoop Baggerwerken toen ik samen met mijn toenmalige compagnon, Jan van der Es, een multipurpose dredger kocht, een zogenoemde Watermaster uit Finland. We zagen er wel brood in, hoewel we allebei uit het loonwerk afkomstig zijn. Met die machine voerden we nationaal en internationaal allerlei klein onderhoudsbaggerwerk uit zoals het op diepte brengen van jachthavens of het uitbaggeren van kasteelvijvers. Maar op een gegeven moment - rond 2000 - viel er met het onderhoudsbaggerwerk geen droog brood meer te verdienen en zijn we ons gaan toeleggen op natuurherstelprojecten. Ook dat kwam op ons pad toen een baggeraar failliet ging en wij in de gelegenheid werden gesteld het werk af te maken. Het ging om het herstel, het open graven, van dichtgegroeide petgaten in de Wieden. Die klus hebben we naar volle tevredenheid van Natuurmonumenten geklaard waarna de volgende klus eigenlijk al op ons stond te wachten.” 

Hout en wortels

Knoop klaarde het werk door met een kraan op draglineschotten en de Watermaster aan het werk te gaan. Ideaal was het niet, snel al helemaal niet, maar het werkte. De volgende opdracht bestond echter uit het graven van sloten waarbij het vrijkomende materiaal niet met een beunbak mocht worden vervoerd in verband met de kwetsbaarheid van de oevers. Dat betekende dat alles moest worden verpompt naar een depot. Knoop: “Dan zit je met het probleem van hout en wortels. Daar loopt elke pompwaaier op vast, als het materiaal niet eerst wordt verkleind door een shredder. Maar een machine die dat allemaal kon, was er niet, dus zijn we hem zelf gaan bouwen. Tot nu toe noemen we hem Shredderponton en zoals het er nu naar uit ziet, verkopen we binnenkort deze machine voor het eerst, na twaalf jaar van ontwikkeling. Hij gaat naar het buitenland aangezien we natuurlijk niet onze eigen markt willen ondergraven.”

‘Veel opdrachtgevers dachten dat een amfibische kraan alleen maar schade zou toebrengen aan de kwetsbare natuur’

Het Shredderponton bestaat uit een ponton waarop een opvangbank is geïnstalleerd. Een kraan stort het grove baggermateriaal met hout, plagsel, rietwortels en grond in een opvangbank waarna het wordt verhakseld, vermengd met water en verpompt naar het depot. Hoe de shredder precies werkt is en blijft het geheim van Knoop. De maximale afstand waarover het shredderponton kan verpompen, bedraagt 7 kilometer als er een tussenstation wordt geplaatst. De gemiddelde productie bedraagt 100 tot 200 kubieke meter per uur. Doordat er in het veen wordt gewerkt, is er weinig tot geen slijtage aan de machines zoals dat bij normaal baggerwerk met zand en steen wel het geval is. “Veen smeert”, zegt Knoop. 

Kwetsbare natuur

Inmiddels had Knoop de buik vol van het gemodder met een kraan op draglineschotten. “Ik wilde graag aan de slag met een amfibische kraan zodat je meer bewegingsvrijheid hebt en sneller kunt werken, maar veel opdrachtgevers dachten dat zo’n kraan alleen maar schade zou toebrengen aan de kwetsbare natuur. Op een gegeven moment kreeg ik tóch toestemming en met het geld dat de verkoop van onze Watermaster opbracht, hebben wij de kraan volgens onze wens laten bouwen: de Waterking was geboren. Je rijdt er gewoon mee door sloten en heb je meer stabiliteit of drijfvermogen nodig, dan haak je de zijpontons aan. De zijpontons met spudpalen worden vanuit de cabine bediend. Nu maken we de hele onderbouw - inclusief de pontons - tot aan de draaikrans helemaal zelf. De kraan kopen we kant-en-klaar en dat is maar net wat de klant wenst. Caterpillar, Doosan, Komatsu, Hitachi, noem het maar op. In veel gevallen verlengen we wel de giek om het graafbereik van de kraan te vergroten. Ook dat heeft alles te maken met de wens van de klant. Verder zetten we de draaikrans precies in het midden zodat de balans klopt en je voor en achter dezelfde reikwijdte hebt.”

Gouden duo

Het Shredderponton en de amfibische graafmachine kunnen uiteraard los van elkaar werken, maar samen vormt het een gouden duo. “We laten alles in Nederland maken en assembleren het hier in onze werkplaats”, zegt Knoop niet zonder trots. Hij schat dat hij sinds de oprichting van Waterking in 2006 ongeveer 120 van deze amfibische kranen heeft verkocht. Inmiddels bestaat 80 procent van zijn werk uit de verkoop en ontwikkeling van de zelf ontwikkelde baggermachines, de overige 20 procent wordt gevormd door het baggerwerk. Knoop: “In december verleden jaar zijn we verhuisd naar ons nieuwe pand. Eind april was de officiële opening van het pand. Ik ben er trots op dat ik samen met al mijn medewerkers de traditie van Nederland als baggerland hoog weet te houden.”

Partners Maritiem Nederland