Damen Ecoliner:
Luchtsmering, LNG en een nieuw business model
Jan Spoelstra | donderdag 27 juni 2013
Scheepsbouw, Binnenvaart, Damen, LNG
De binnenvaart is een conservatieve sector, die aan de vooravond staat van een omslag. Diesel wordt LNG, maar zoals wel vaker loopt de techniek voor op de regelgeving. Daarnaast zullen binnenvaartondernemers zich anders moeten organiseren om hun diensten concurrerend te kunnen blijven aanbieden.
“Vijf jaar geleden was het technisch al mogelijk om binnenvaartschepen die op LNG varen te bouwen”, zegt Jan Sneekes van de QaGroup. “Als we toen 25 procent van de nieuwbouwschepen met LNG-motoren hadden kunnen bouwen, had de binnenvaart een enorme milieuwinst kunnen boeken”, legt hij uit. Het gebrek aan wet- en regelgeving speelt bedrijven die een voortrekkersrol willen spelen parten.
Geen regelgeving
Er zijn momenteel vier binnenvaartschepen die op LNG mogen varen. Allereerst is dat de ‘Argonon’ van Deen Shipping: een schip afgebouwd door Shipyard Trico en waarbij Caterpillar motoren draaien op een mengsel van aardgas en diesel. Daarnaast bouwt Peters Shipyards twee tankers die op LNG varen en binnenkort start bij Bodewes Millingen (een dochter van Damen) de bouw van de ‘Damen Ecoliner’, een 110 meter lange binnenvaarttanker welke 100 procent door LNG als brandstof aangedreven wordt en waarvoor de contractonderhandelingen met de QaGroup in de afrondende fase zitten.
“Wij hebben advies ingewonnen bij de deskundige partijen, hebben dat verwerkt in ons concept en zouden meteen kunnen beginnen met de bouw, maar zo eenvoudig ligt dat niet. Omdat er nog geen regelgeving bestaat voor binnenvaartschepen op LNG, moesten we het ontwerp eerst laten goedkeuren door een aantal commissies van de EU”, zegt Rob Schuurmans, directeur van Bodewes Millingen. De scheepsbouwer moest eerst met het ontwerp naar de CCR (Centrale Commissie voor de Rijnvaart) om de scheepsconstructie en de voorzieningen daar waar afgeweken wordt van de bestaande regelgeving te laten goedkeuren. Bovendien moest het ontwerp langs de ADN-commissie die het transport van gevaarlijke lading over binnenwater goed moet keuren. Schuurmans: “Dat is allemaal gelukt en het ziet er zelfs naar uit dat we mogen starten met de bouw van zusterschepen. Daarnaast nemen de verschillende commissies ook nieuwe aanvragen in behandeling.”
Naast het gebrek aan regelgeving is er nog een andere factor waar rekening mee gehouden moet worden. Schuurmans: “Wie weet nou precies wat LNG is? Wij in Nederland kennen aardgas, maar wanneer je dat comprimeert en vloeibaar maakt bij -162 graden Celsius, ontstaat snel, onterecht, het nodige wantrouwen over de veiligheid van het gebruik daarvan in de maatschappij en bij verschillende instanties.” Het promoten van de voordelen en de spelregels van het gebruik is iets wat breed opgezet en aangeboden moet worden.
Motoren en bunkeren
De tekeningen van de Damen Ecoliner liggen momenteel, na goedkeuring van de ADN- en CCR-commissies, bij klassebureau Bureau Veritas ter goedkeuring. Het schip krijgt vier LNG aangedreven generatorsets die naast de voortstuwing ook de ladingpompen, koelinstallaties, het hotelbedrijf en de boegschroef van stroom voorzien. Een slim energiebeheersysteem zorgt ervoor dat motoren al naar gelang de energiebehoefte automatisch bij- of afschakelen. Momenteel is de door Sandfirden voor LNG omgebouwde Scania motor de enige gecertificeerde LNG-motor voor de binnenvaart in de vermogensrange die Bodewes-Millingen zoekt. MAN is echter ook bezig met een motor. Schuurmans: “Wij laten motorenleveranciers hun best doen om in onze gunst te komen.”
Het schip gaat net als de Argonon vooralsnog bunkeren vanuit een tankwagen. Volgens Schuurmans zal het nog wel even duren voordat er permanente bunkerstations komen. Zolang er niet meer binnenvaartondernemers op LNG kunnen gaan varen, zullen er geen bunkerstations komen, maar het gebrek daaraan kan aan de andere kant schippers ook juist weer tegenhouden om de stap te zetten om op LNG te gaan varen.
Volgens Sneekes is het een kwestie van marktwerking om uit dit kip-en-eiprobleem te raken. “Wanneer men ziet dat je met schepen die varen op LNG een positieve exploitatie kunt draaien, ondanks de hogere investeringen in het schip en de apparatuur en ondanks dat je uit een tankwagen moet bunkeren, zullen ze overstag gaan. Om tot deze positieve exploitatie te komen, hebben we het nieuwe business model opgezet.
Luchtsmering
Naast de schone voortstuwingsinstallatie heeft Bodewes Millingen, in samenwerking met Damen en MARIN kans gezien om luchtsmering in het ontwerp te integreren. Uit modeltests bij MARIN blijkt dat dit systeem gemiddeld zo’n 15 procent weerstandsreductie oplevert. “Boven op de schone, door LNG aangedreven voortstuwingsinstallatie besparen we op een gemiddeld vaarprofiel dus 15 procent brandstof, dus ook een extra reductie van de emissies waardoor wij met recht kunnen zeggen dat we het schoonste binnenvaartschip in Nederland kunnen bouwen”, aldus Schuurmans.
‘Technische vernieuwing in een overheersende conservatieve markt, dat vinden banken leuk om te horen’
Het idee om luchtsmering toe te passen in de Damen Ecoliner ontstond naar aanleiding van een nieuwe bouwmethode. Deze bouwmethode resulteert in een eenvoudig te construeren soort van damwandprofiel, waardoor onder het schip kanalen over de gehele lengte van het schip ontstaan. De constructie is veel makkelijker en sneller te bouwen dan een gewone dubbelwandige tanker, waar lassers vaak in kleine ruimtes moeten kruipen. Maar deze slimme manier van bouwen geeft een groter nat oppervlak van de scheepshuid met als gevolg een vergrote weerstand indien geen gebruik wordt gemaakt van de mogelijkheid van het injecteren van lucht in de kanalen, waardoor dat natte oppervlak dus gigantisch gereduceerd wordt. Als het schip van links naar rechts rolt, dan ontsnapt er alleen lucht uit de buitenste kanalen en lucht uit de middelste kanalen schuift een kanaal op, maar blijft onder het schip. Hierdoor kan het schip met relatief weinig vermogen de langsscheepse kanalen met lucht gevuld houden.
Traditionele keten
Naast een modern schip kijkt de QaGroup ook met een frisse blik naar de keten van verlader tot werf. “De traditionele keten in de binnenvaart is langgerekt. We hebben vanaf dag één getracht de inbreng van de verschillende schakels in de keten in ons concept te betrekken”, legt Jan Sneekes uit. “Dat is naar onze mening de enige manier waarop je een dergelijk innovatief project succesvol kunt afronden. Tegelijkertijd wordt het duidelijk welke schakels welke bijdrage leveren aan het product.”
‘Het promoten van de voordelen en de spelregels van het gebruik van LNG is iets wat breed opgezet en aangeboden moet worden’
Via een zusterbedrijf van de QaGroup kwam Sneekes vijf jaar geleden in contact met een reder die meerdere nieuwe dieselschepen wilde bouwen. “Daarvoor had ik nog niet eerder met de binnenvaart te maken gehad, maar ik heb toen het voorstel gedaan om een schoner alternatief te bouwen. Bij het ontwikkelen van het ontwerp en het business model heb ik me daardoor niet laten afremmen door enige ervaring in de binnenvaart.” Die reder is nu de technische man binnen de groep. “Rob Schuurmans heeft verstand van schepen bouwen, binnen de QaGroup hebben we financiële expertise, en zelf ben ik verantwoordelijk voor het personeelsmanagement en heb goede ideeën over het nieuwe business model. De klant kent de specificaties van zijn product en waar de goederen moeten worden opgehaald en heengebracht. Wij brengen deze goederen van A naar B, zorgen dat de transportmiddelen aansluiten op de productspecificaties en fungeren daarbij als enige aanspreekpunt.”
Terughoudend
Hoe heeft u de financiering rond gekregen? Sneekes: “Wij zien ook dat er regelmatig schepen worden opgelegd en dat banken terughoudend zijn in het financieren van binnenvaartschepen. Wij onderscheiden ons doordat we in de eerste plaats met vloeibaar aardgas varen. Deze brandstof staat aan de vooravond om een enorme vlucht te nemen, doordat hij schoner is en beter beschikbaar gaat worden. Op de tweede plaats passen we luchtsmering toe. Door de toepassing hiervan besparen we tientallen procenten op een van de grootste kostenposten in de exploitatie, brandstof. Die technische vernieuwing in een overheersend conservatieve sector vinden banken leuk om te horen. Daarnaast hebben we in de exploitatie een heel nieuw concept bedacht, waarbij openheid en transparantie de basis vormen. Met dat vernieuwde business model zijn banken sneller geneigd om mee te doen.”
Op de vraag of de binnenvaart zich in de nabije toekomst op deze wijze gaat organiseren, antwoorden Sneekes en Schuurmans instemmend. “Naast een technische omslag richting LNG, zal de bedrijfsvoering gaan veranderen. De cultuuromslag die we in verschillende andere sectoren en industrieën hebben zien plaatsvinden, zullen ook doorgevoerd worden in de binnenvaart”, aldus Sneekes.
