Boekrecensie: De verstedelijking van de zee | Maritiem Nederland
Artikelen

Van aquacultuur tot zandwinning, de multifunctionele Noordzee


Boekrecensie: De verstedelijking van de zee

| donderdag 4 februari 2021

Onlangs is in de Noordzee een nieuw aardgasput aangeboord. Het betrokken bedrijf Wintershall Noordzee, gevestigd in Rijswijk, heeft inmiddels vijftien productieplatforms en vier onderzeese installaties in het gebied. Ook zouden in het noordelijk deel van de Nederlandse Noordzee de komende tien jaar nieuwe offshore windparken met een totaal vermogen van 8,3 GW te realiseren zijn. En Nederland kan naar verwachting in 2030 10,2 megaton CO2 per jaar in lege gasvelden op zee opslaan, aldus de recente nota Noordzee Energie Outlook.

Zomaar drie actuele berichten, die aangeven hoeveel belangstelling er is om de Noordzee intensiever te gaan exploiteren. Het gaat niet alleen om energie-gerelateerde zaken, ook visvangst, aquacultuur, scheepvaart, zandwinning, recreatie en het strategisch gebruik door defensie zijn aan de orde.
Maar moeten we wel met het huidig gebruik van de Noordzee door gaan, schrijven drie Nederlandse wetenschappers in de bundel ‘The Urbanisation of the sea’.

Ingewikkelde exploitatie

Zouden we de huidige olie- en gasexploitatie niet beter kunnen vervangen door CO2-opslag, energieopslag en duurzame energiebronnen? En is het niet essentieel om de huidige visserij te herstructureren en daarbij ook de veerkracht van het marine ecosysteem te herstellen? Een hele opgave, lezen we, vooral omdat het gebruik van de Noordzee zo complex is.

Het ingewikkelde karakter komt ook naar voren in de andere artikelen. Wat het onderwerp onder meer niet makkelijk maakt is het feit dat de Noordzee verdeeld is in zeven gebieden, die toebehoren aan evenveel verschillende landen, schrijven de samenstellers, Carola Hein (TU Delft) en Nancy Couling (Bergen School of Architecture). Daardoor heeft elk land dat aan de Noordzee grenst een eigen benadering om de zee te gebruiken.

Het kan in dit verband ook relevant zijn om de Noordzee te vergelijken met de Barentsz Zee en de Baltische zee. Het blijkt bijvoorbeeld dat binnen de bijna 1,5 miljoen km2 van Barentsz Zee ongeveer 30% en 25% van respectievelijk ’s werelds nog niet aangeboorde gas- en oliereserves te vinden is. Tegelijkertijd is dit een van de grootste, schoonste en vrijwel onaangetaste zeeën van Europa. De veel kleinere Baltische zee heeft daarentegen de drukste scheepsroutes ter wereld, dankzij de enorme hoeveelheid veerponten en cruiseschepen. Een van de conclusies luidt dat er een gespecialiseerde techniek vereist is om bij deze twee zeeën de maritieme urbanisatieprocessen te ondersteunen.

25.000 windturbines op zee

In een andere bijdrage aan de bundel vragen politicoloog en planoloog Maarten Hajer en landschapsarchitect Dirk Sijmons zich af of offshore windturbines op de Noordzee in staat kunnen zijn om voldoende elektriciteit op te wekken om 90% van de elektriciteitsvraag van de aanliggende landen te voorzien. Daar zouden 25.000 offshore windturbines voor nodig  zijn. Dat er veel ongeloof is over de vraag of zachte groene energiebronnen een industriële maatschappij zoals de bestaande kunnen bedruipen willen Hajer en Sijmons wel aannemen. Toch is het volgens hen mogelijk. In een interactieve videopresentatie installatie laat het duo onder meer zien hoe het mogelijk is de productie van offshore windinstallaties stil te zetten als er zwermen migrerende vogels in de buurt komen.

Het boek is breed van opzet, en heeft bijvoorbeeld ook uitstapjes naar de Middellandse Zee en de Straat van Singapore. Meer cijfermateriaal ter onderbouwing van de verschillende standpunten zou gewenst zijn. En een onderwerpregister rond deze complexe materie was geen overbodige luxe geweest. Jammer is ook dat er geen resumerend slothoofdstuk is, waardoor de verschillende hoofdstukken toch te veel los van elkaar blijven bestaan. Dat neemt niet weg dat het boek heel veelzijdig de problematiek van de urbanisatie van de zee belicht.

Titel: The Urbanisation of the sea; from concepts and analysis to design
Auteurs: Nancy Couling/Carola Hein (eds.)
Jaar van uitgave: 2020
Uitgever: Nai010 publishers
Pagina’s: 316 
Prijs: € 39,95
URL: naibooksellers.nl

Partners Maritiem Nederland