Zware stookolie nog heikel punt in poolgebieden | Maritiem Nederland
Achtergrond
Een olietanker in de Prince William Sound in de Golf van Alaska.  Foto: Scott Dickerson/WNF USA

Zware stookolie nog heikel punt in poolgebieden

Erik van Huizen | woensdag 22 maart 2017
Zeevaart

Vanaf 1 januari is de Polar Code van kracht. De regels moeten de poolgebieden beschermen tegen maritieme risico’s. De reders verwelkomen de Polar Code, milieuorganisaties vinden de regels niet ver genoeg gaan. Het gebruik van zware stookolie (HFO) moet wat hen betreft op termijn worden verboden.

De route over de Noordpool biedt rederijen veel voordelen in vergelijking met de gangbare routes. Het bespaart ze brandstof en tijd en daarmee geld. Daardoor stijgt het aantal schepen dat de Noordelijke route neemt de komende jaren naar verwachting hard. In 2015 voeren in totaal al 378 schepen over de Noordpool. Ongeveer de helft hiervan voer op zware stookolie.

‘Dat de IMO het gebruik van zware stookolie in het Noordpoolgebied niet heeft verboden en op Antarctica wel, is een economische afweging’

Volgens de Administration of the Northern Sea Route (NSR) in Moskou steeg het aantal schepen dat via deze route langs de Russische havens voer, van een enkel schip in 2010 naar tientallen nu. Zo voer de ‘Happy Rover’ van BigLift Shipping twee jaar geleden al vanuit Zeebrugge via de NSR naar het Koreaanse Ulsan. En de verwachting is dat het aantal schepen via deze route de komende tien jaar stijgt tot honderden. De route was tot voor kort namelijk slechts bevaarbaar van juli tot en met november, maar dit jaar is al doorgevaren tot en met januari. De nucleair aangedreven ijsbreker ‘50 Let Pobedy’ begeleidde toen nog een konvooi van drie schepen vanuit de Beringstraat naar hun eindbestemming. Het was het langste vaarseizoen ooit op de NSR.

Unieke milieu

‘Een historische mijlpaal voor de bescherming van schepen, bemanningsleden en passagiers in de moeilijke omstandigheden die heersen in de wateren rond de Noord- en Zuidpool’, vindt de International Maritime Organisation (IMO) het van kracht worden van de Polar Code. Door eisen te stellen aan het ontwerp en de constructie van de schepen, het materieel, de kennis en vaardigheden van de bemanning, de navigatie en de zoek- en reddingsacties moeten de voorschriften ook het unieke milieu op de beide polen beschermen. Zo moeten de schepen over een Polar Ship Certificate beschikken waarmee ze afhankelijk van de constructie worden ingedeeld in drie klassen die op hun beurt weer toegang geven tot wateren met meer of minder ijs. Op de schepen moet eveneens een Polar Water Operational Manual aanwezig zijn waarin de capaciteiten en de beperkingen van het schip staan.

Opvallend is dat de IMO het gebruik van zware stookolie of HFO in het Noordpoolgebied weliswaar ontmoedigt, maar niet verbiedt. Op Antarctica is het gebruik van HFO al jaren verboden.

Versnellend effect

Oud-zeeman en voormalig directeur van Stichting De Noordzee Eelco Leemans is als adviseur betrokken bij de Clean Arctic Alliance. Hij probeert de Nederlandse overheid en rederijen ervan te overtuigen dat het gebruik van zware stookolie in het Noordpoolgebied uitgefaseerd moet worden. De effecten van het gebruik hiervan zijn volgens Leemans ingrijpend. “Het roet uit de schoorsteen slaat neer op het ijs. Normaal reflecteert het ijs zonlicht, maar met roet erop neemt het ijs meer warmte op en smelt daardoor sneller. En roet in de lucht neemt meer warmte van het zonlicht op. Dat heeft een versnellend effect.”

Het Wereld Natuur Fonds (WNF) kwalificeert de Polar Code als een ‘goede eerste stap’. Directeur David Miller van de natuurorganisatie in Canada, een van de Arctische landen, wijst op de grote problemen die kunnen optreden indien zware stookolie in het water of op het ijs terecht komt. “Het gebied is zeer afgelegen en een lekkage van HFO is een groot risico voor het Arctisch ecosysteem. Het was nu mogelijk om dit echt te gaan beschermen. Helaas is dit niet gebeurd.”

Dat de IMO het gebruik van zware stookolie in het Noordpoolgebied niet heeft verboden en op Antarctica wel, moet volgens Leemans een economische afweging zijn geweest. “Op Antarctica varen alleen vissers-, cruise- en onderzoeksschepen. Op de Noordpool spelen grotere belangen. Daar varen tankers, bulkcarriers en containerschepen.”

Scrubbers

De IMO wijst erop dat er wel gediscussieerd is over het uitfaseren van het gebruik van HFO, maar dat de lidstaten dit nog niet willen. “Het is nu aan de lidstaten en de rederijen om zich te houden aan onze aanbeveling geen HFO te gebruiken”, meldt de IMO.

Redersvereniging KVNR meldt desgevraagd tegen een algeheel verbod op HFO als lading en het gebruik ervan als brandstof in de Arctische wateren te zijn. “Grote delen van deze wateren zijn in de zomermaanden ijsvrij. Het gebruik van scrubbers in combinatie met HFO moet in deze wateren tot de mogelijkheden blijven behoren. De verwachting is overigens dat in 2020 HFO op de markt komt met een zwavelgehalte van maximaal 0,5 procent.”

De KVNR ziet veel meer in mitigerende maatregelen die recent bij de IMO zijn voorgesteld. Hierbij wordt gedacht aan scheepsroutering, een scheepsmeldingssysteem, een IMO-modelcursus voor bemanningsleden gericht op het varen in ijsrijke wateren en een aanpassing van het voor schepen verplichte Shipboard Oil Pollution Emergency Plan (SOPEP) door ook het varen in ijscondities daarin op te nemen.

Partners Maritiem Nederland