Wet maakt geen eind aan de piraterij | Maritiem Nederland
Achtergrond
Recente incidenten in West-Afrika laten zien dat de urgentie nog altijd groot is.

Ook Senaat is akkoord met Wet ter bescherming koopvaardij


Wet maakt geen eind aan de piraterij

Antoon Oosting | woensdag 17 april 2019
Zeevaart

Nederlandse reders mogen naar verwachting vanaf eind van het jaar particuliere beveiligers aan boord meenemen, maar de vraag is in hoeverre dit Nederlandse schepen en zeevarenden nu echt meer bescherming biedt tegen piraterij. Het maakt in ieder geval geen einde aan de piraterij en voorkomt niet dat schepen worden gekaapt en bemanningen worden gekidnapt zoals vorig jaar nog gebeurde met de elf bemanningsleden van het Nederlandse vrachtschip FWN Rapide van de Groningse rederij ForestWave.

Desondanks zijn de Nederlandse redersvereniging KVNR, vakbond voor zeevarenden NautilusNL, de Nederlandse Vereniging van Kapiteins ter Koopvaardij en de VMG (Vereniging Maritiem Gezinscontact) van vrouwen van zeevarenden opgelucht zijn dat de Eerste Kamer op 19 maart heeft ingestemd met het wetsvoorstel dat het mogelijk maakt voor Nederlandse reders om particuliere beveiligers aan boord te nemen. Dat kan als het vanwege te hoge kosten voor de reder, te lange aanvraagtijd of te weinig plek aan boord van het schip, niet mogelijk is om een door het ministerie van Defensie georganiseerd Vessel Detachement Team van Nederlandse militairen aan boord te nemen. Bovendien moeten de in te zetten particuliere beveiligers aan bepaalde normen voldoen.

Als laatste binnen Europa

De belangrijkste ‘winst’ van het VVD/CDA-wetsvoorstel is vooral dat het de achterstand wegwerkt die Nederlandse reders ondervinden ten opzichte van hun buitenlandse concurrenten. KVNR-directeur Annet Koster is dan ook ontzettend blij met de uitslag van de stemming. “Na ruim tien jaar waarin we nauw hebben samengewerkt met alle maritieme organisaties, kunnen nu ook de Nederlandse reders, als laatste binnen Europa, eindelijk hun zeevarenden garanderen dat ze aan boord adequaat worden beschermd tegen piraterij.” Het voorkomt ook dat Nederlandse reders hierom hun schepen uitvlaggen om alsnog particuliere beveiligers aan boord te nemen waar Nederland dat verbood. De KVNR schat dat om deze reden de afgelopen jaren dertig schepen zijn uitgevlagd of niet ingevlagd.

Nu het wetsvoorstel is aangenomen, hoopt de maritieme sector dat minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid met de nodige voortvarendheid de voor de invoering van deze wet benodigde Algemene Maatregel van Bestuur opstelt zodat de wet in werking kan treden. Naar verwachting is deze eind 2019 gereed. Net als andere Europese reders hebben ook Nederlandse dan de mogelijkheid particuliere beveiligers in te schakelen wanneer dat niet lukt met de inzet van de VPD’s van Nederlandse mariniers. Deze VPD’s blijven beschikbaar met name op de zeeroutes tussen het Suezkanaal en Zuidoost-Azië.

Hoge kosten

Een groot probleem voor het inhuren van de VPD’s was steeds de hoge kosten en de omvang van het team. De eerste inzet van twee VPD’s in maart en april 2011 bestonden uit 21 en 34 manschappen. Dat ging weliswaar om twee grote transporten, een van en zware ladingschip, de ander van een konvooi sleepboten. De inzet van de VPD’s betekende echter voor de betrokken reders een forse kostenpost van aanvankelijk ruim twee ton. Na tussenkomst van de Tweede Kamer verlaagde minister Hillen die kosten tot ruim een ton per transport. Later werd een tarief gehanteerd van 8300 euro per dag en nog later naar 5000 euro per dag. Per transport moet bij een gemiddelde reisduur rekening worden gehouden met extra kosten van ca. 45.000 euro, zo valt te lezen in parlementaire stukken.

‘De zeeman weet dat piraterij zo oud is als de scheepvaart zelf en moeilijk te bestrijden blijft’

Een groot probleem was daarnaast de omvang van de VPD. Die moesten in ploegendienst 24 uur paraat zijn en eigen medische ondersteuning bij zich hebben. In de loop der jaren is de minimum-omvang van de teams teruggebracht van achttien naar vijftien en tegenwoordig elf. Alleen is dat voor veel schepen van Nederlandse reders actief in shortsea en de multipurpose vrachtvaart langs de Afrikaanse kusten en op weg tussen Europa en Azië/Australië nog steeds veel te veel. De accommodaties op dit soort schepen bieden ruimte voor de eigen bemanning die vaak uit niet meer dan 12 tot 16 leden bestaat. Zelfs op een groot containerschip zijn vaak niet meer dan twintig bemanningsleden. De accommodaties op de meeste vrachtschepen zijn daarop afgestemd en bieden geen ruimte voor elf of meer ‘passagiers’.

Zoeken naar alternatieven

Dit waren dus geen exclusief Nederlandse problemen, maar hier hadden heel veel internationale reders mee te maken. Te hoge kosten en gebrek aan ruimte op hun schepen heeft daarom veel reders doen omzien naar alternatieven. Zo zijn er vanaf het begin van dit decennium particuliere beveiligingsbedrijven opgestaan die gewapende beveiliging van schepen bieden met inzet van veel kleinere teams en tegen veel lagere kosten. En dat zal niemand toegeven maar ook Nederlandse reders maken hier, al dan niet met hun schip onder buitenlandse vlag, gebruik van. Op de site www.marineinsight.com/marine-safety/11-companies-offering-maritime-security-services/ zijn de nodige particuliere maritieme beveiligingsbedrijven te vinden.

Oog van de naald

Want als je dat niet doet, loop je gewoon enorme risico’s waar ook een Nederlandse reder niet mee wil worden geconfronteerd. Het was in 2010 dat piraten in de Golf van Aden een van de schepen van Vroon Shipping uit Breskens aanvielen. Op een haar na was het een van die gewapende criminelen gelukt om aan dek te komen, vertelde reder Coco Vroon in het blad Forum van VNO-NCW. Maar toen de man over de prikkeldraadrollen heen probeerde te klimmen, wist een van de bemanningsleden hem met een welgemikte worp van een stalen sluiting overboord te werken. Waarop de piraten de aftocht bliezen.

“Mijn mensen zijn daar echt door het oog van de naald gekropen”, zegt Vroon in Forum. “En weet je wat de Nederlandse pers me na afloop vroeg? Hoe het met die arme man was afgelopen! Ik was daar écht sprakeloos van. Want dat is wel mijn laatste zorg. Een jaar geleden hadden bemanningen nog wel eens de neiging om te denken: ik geef me over, dan ben ik over een paar maanden wel weer vrij. Maar nu worden ze gemarteld en verkracht en kan het thuisfront via het afgepakte mobieltje meegenieten. Je begrijpt dat ik mijn mensen niet aan dit soort toestanden mag blootstellen.”

Radiostilte

Dit was dus een van de zeldzame keren dat een Nederlandse reder zichzelf uitliet over piraterij. In de meeste gevallen mijden ze angstvallig de media als hun schip daadwerkelijk is gekaapt. Want elke uitlating kan door de piraten worden misbruikt in de onderhandelingen over de vrijlating van schip en bemanning. Op het moment dat het gebeurt, schakelen reders en hun verzekeraars speciale bureaus in die de onderhandelingen met de kapers op zich nemen.

Zo is dat ook gebeurt met de kaping in 2008 van de Amiya Scan van Reider Shipping uit Winschoten en in 2009 van de onder de vlag van de Nederlandse Antillen varende Marathon van Amons en Co uit Zaandam. Op dat laatste schip werd een van de Oekraïense bemanningsleden doodgeschoten en een ander door een kogel gewond. Een Nederlandse kapitein heeft in 2008 in Somalië gevangen gezeten toen zijn schip, de Belgische stenenstorter Pompeï van baggeraar DEME, was gekaapt.

Golf van Guinee

Nadat de piraterij in 2017 flink was afgenomen is deze vorig jaar weer in alle hevigheid opgelaaid. En terwijl het in de Golf van Aden nu redelijk onder controle lijkt is het de laatste jaren het meest gevaarlijk voor de westkust van Afrika en in het bijzonder in de Golf van Guinee voor de kusten van Nigeria en Kameroen. In april vorig jaar was hiervan ook weer een Nederlands schip, de FWN Rapide van de Groningse reder ForestWave, het slachtoffer toen elf van de veertien bemanningsleden werden gekidnapt. Begin van dit jaar werd in Zuid-Afrikaanse kranten duidelijk dat er 340.000 dollar is betaald om de bemanning vrij te krijgen. Dat kwam naar buiten toen in Zuid-Afrika de vermeende bendeleider van de piraten kon worden aangehouden.

‘Vooral Nigeria is bijzonder gevaarlijk maar er geldt een verbod op inzet van gewapende particuliere beveiligers’

De wateren van Nigeria zijn nu bijzonder gevaarlijk maar tegelijkertijd verbiedt de Nigeriaanse overheid de inzet van gewapende particuliere beveiligers. Overigens is Nigeria wel druk bezig te investeren in zijn kustbewaking waarvoor het al meerdere snelle patrouilleboten bij scheepsbouwer Damen heeft besteld. Maar dat neemt niet weg dat er voorlopig nog geen eind in zicht is voor een regelrechte hausse aan aanvallen op koopvaardijschepen. Op de website www.maritime-executive.com/piracy-news zijn alle actuele berichten hierover terug te zien.

Migranten als kapers

Ondertussen worden Nederlandse reders alweer met een volgend probleem van piraterij geconfronteerd, zoals KVNR-directeur in haar column elders in dit blad beschrijft. Want wat moet je doen als uit zee geredde migranten jouw schip kapen. Ook in dat geval heb je weinig aan particuliere beveiligers. De zeeman weet dat piraterij zo oud is als de scheepvaart zelf en een moeilijk te bestrijden probleem blijft.

Partners Maritiem Nederland