Rotterdam steekt Amsterdam naar de ‘cruisekroon’ | Maritiem Nederland
Achtergrond
Twee cruiseschepen van MSC keren Amsterdam symbolisch de rug toe (archieffoto: Henk Honing)

Rotterdam steekt Amsterdam naar de ‘cruisekroon’

Bart Stam | donderdag 18 april 2019
Cruise

Met 108 aanlopen in 2019 is Rotterdam aardig op weg om de ‘cruisehoofdstad’ van Nederland te worden. Deze positie leek vast in handen van Amsterdam maar vooral door de nieuwe toeristenbelasting keren steeds meer rederijen de hoofdstad de rug toe. Hierdoor komen er dit jaar ‘slechts’ 125 cruiseschepen naar het Noordzeekanaal en Het IJ.

Voor Maud Eijgendaal, commercieel manager cruise, LNG en scheepsbunkering van Havenbedrijf Rotterdam (HbR), is de opmars van het aantal zeecruiseschepen in de Maasstad een mooie opsteker. Eijgendaal: “We zien het aantal aanlopen de laatste jaren gestaag groeien. Dit jaar verwachten we voor het eerst meer dan honderd calls, 108 om precies te zijn.” Dat komt volgens haar vooral door de dienstverlening en de aantrekkelijkheid van Rotterdam, maar ook door de samenwerking tussen het havenbedrijf, Cruise Port Rotterdam, het stadsbestuur, de maritieme en de toeristische sector.

Volgens Eijgendaal heeft de nieuwe toeristenbelasting voor zee- en riviercruiseschepen in Amsterdam maar een beperkte invloed op de stijging. Deze toeristenbelasting, ingevoerd op 1 januari 2019, bedraagt acht euro per passagier per dag. Dit heeft de afgelopen maanden geleid tot het vertrek van rederijen als MSC Cruises, Costa Cruises, Cruise & Maritime Voyages en Cunard uit de hoofdstad. Eijgendaal: “Rotterdam heeft de groei van het aantal cruiseschepen op eigen kracht bewerkstelligd. Dit seizoen zijn er onvoorzien vijftien calls bijgekomen. Het is maar de vraag in hoeverre wij profiteren van de toeristenbelasting in Amsterdam, aangezien de meeste schepen uitwijken naar IJmuiden.”

Mobiele walstroom

Rotterdam wil niet alleen meer maar ook schonere cruiseschepen aantrekken. Eijgendaal: “Zo onderzoeken we hoe we de schoonste cruiseschepen extra kunnen belonen en zo kunnen binden aan onze haven. Ook walstroom is een aandachtspunt. Tot op heden is deze energievoorziening technisch en financieel nog niet haalbaar, mede vanwege de grote vermogens. Mogelijk levert een proefproject voor mobiele walstroom, dat we dit jaar willen starten aan de Parkkade, nieuwe inzichten op.”

‘Ten opzichte van dieselgeneratoren zorgen walstroomkasten voor een enorme reductie van NOx, SOx, fijnstof en lawaai’

Rotterdam is volgens Eijgendaal al goed op weg. “Dit komt onder meer doordat een groot deel van de schepen die hier afmeren, aan boord LNG omvormen tot elektriciteit voor het hotelbedrijf. Dit betekent praktisch geen emissies meer.”

Ideale tussenstap

Een belangrijk wapen in de strijd tegen luchtvervuiling door de scheepvaart, dus ook van cruiseschepen, is vloeibaar aardgas (-162 graden Celsius) ofwel LNG als motorbrandstof. Eijgendaal: “Naast korting op het havengeld voor schepen op LNG, zijn we sinds 2010 met diverse partijen bezig een goede infrastructuur op te bouwen voor vloeibaar aardgas. Zo hebben we hier sinds 2011 de Gate Terminal. Deze terminal heeft inmiddels al zo’n twaalf miljard kubieke meter vloeibaar aardgas geleverd.” Daarnaast zorgt ms Cardissa (6500 m3) van Shell sinds oktober 2018 voor ship to ship bunkering. De eerste klant was de olietanker Gagarin Project (114.000 dwt) van de Russische rederij Sovcomflot. Eijgendaal: “Dit jaar hebben we bijna wekelijks een LNG-bunkering, variërend van olietankers tot containerschepen. En naar verwachting eind 2019 dus ook het eerste cruiseschip.” Voorts brengt Shell dit jaar een kleinere LNG-barge in de vaart met een capaciteit van 3000 m3.

Zelfvarend ponton

Bunkering vanaf de wal geschiedt via tankwagens met cryogene tanks. Sinds augustus 2018 bevoorraden deze tankwagens onder andere twee multipurpose schepen van de Noorse rederij Nor Lines. Ook het containerschip Wes Amelie en vijf à tien binnenvaartschepen varen op LNG. Dit voorjaar krijgen de vrachtwagens versterking van de Flex Fueler van Titan LNG: een zelfvarend ponton voor bunkering vanaf het water.

Over de rol van LNG in de energietransitie van de Rotterdamse haven, zegt Eijgendaal: “Vloeibaar aardgas is een goede stap op weg naar volledig duurzame schepen. Voor zeeschepen zijn technologieën als waterstof nog niet zover ontwikkeld vanwege de grote volumes. Tot die tijd blijft LNG, dat wereldwijd wel voldoende beschikbaar is, volgens ons de beste oplossing. Ten opzichte van stookolie en diesel levert LNG een emissiereductie op van 80 à 90 procent qua NOX en fijnstof. De CO2-winst bedraagt zo’n twintig procent. Dat percentage kan nog omhoog door bio-LNG bij te mengen.”

Doorbraak

Bij de doop van de nieuwe sleephopperzuiger Ecodelta van Van der Kamp in januari, die eveneens op LNG vaart, maakte HbR-directielid Ronald Paul bekend dat 2019 het jaar van de LNG-doorbraak moet worden in de Rotterdamse haven. Eijgendaal beaamt dit: “Het afgelopen jaar hebben we zo’n tienduizend ton LNG gebunkerd, terwijl dat in 2017 nog maar duizend ton was en in 2016 slechts honderd ton. In 2020 moeten hier tien LNG-bunkerschepen rondvaren om alle schepen te bedienen.”

Vooral in de cruisewereld is er volgens haar sprake van een snelle omschakeling van stookolie en diesel naar LNG. “Ongeveer een kwart van alle nieuwe cruiseschepen die op stapel staan, krijgt LNG-motoren. In Rotterdam ontvangen we dit jaar de Costa Smeralda. Dit is het tweede cruiseschip op LNG ter wereld dat we hier in Rotterdam gaan bunkeren.”

Groei in Rotterdam

De cruisesector ontwikkelt zich voorspoedig in de Maasstad. Rotterdam heeft een open verbinding met de Noordzee, terwijl aan de cruiseterminal twee schepen gelijktijdig kunnen afmeren. Daarnaast heerst er rust in de stad: geen toeristenbelasting, geen verplaatsing van de terminal of plannen voor een fiets- en voetgangersbrug over de vaarweg. Eijgendaal: “Rotterdam komt steeds meer in trek als cruisebestemming. Zo’n negentig procent van alle passagiers blijft in de stad, de overige tien procent gaat naar Kinderdijk, Madurodam, Gouda, Delft, de Keukenhof of Amsterdam.” Door het groeiend aantal grotere cruiseschepen gaan het havenbedrijf en Cruise Port Rotterdam wel scherp kijken naar de faciliteiten aan de Wilhelminakade. Zo zijn er plannen om dit jaar nieuwe fenders te plaatsen.

Klappen voor Amsterdam

Hoe anders is de situatie in Amsterdam. De hoofdstad trekt nog altijd de meeste zeecruiseschepen (125) van alle Nederlandse zeehavens, maar ziet zich geconfronteerd met een neergaande lijn. Hoewel op de achtergrond ook de bouwvertraging van de nieuwe zeesluis in IJmuiden, de mogelijke verplaatsing van Passenger Terminal Amsterdam (PTA) naar Westpoort en de plannen voor een voet- en fietsersbrug over het IJ ook een rol spelen, is de nieuwe toeristenbelasting de grote boosdoener. Dit betekent dat PTA dit jaar 56 calls misloopt, zo blijkt uit de nieuwste cijfers van promotieorganisatie Amsterdam Cruise Port (ACP). In 2018 boekte Amsterdam een record van 187 aanlopen, terwijl het in 2017 nog ging om 134 calls.

‘Met een toeristenbelasting van 8 euro per passagier per dag prijst Amsterdam zich uit de markt’

“Deze terugval is natuurlijk teleurstellend,” zegt ACP-voorzitter Janine van Oosten. “Daarom willen we in gesprek blijven met het gemeentebestuur om een oplossing te vinden die voor iedereen aanvaardbaar is. Met de hoogte van deze toeristenbelasting prijst Amsterdam zich uit de markt.” Zij vervolgt: “Natuurlijk is het jammer dat nu 56 schepen onze hoofdstad niet bezoeken maar gelukkig blijven ze wel in Nederland. Via touringcars komen de passagiers van deze schepen alsnog naar Amsterdam. Dit leidt natuurlijk wel tot extra verkeersdrukte en emissies in de hoofdstad.”

Riviercruiseschepen zijn loyaal

Toch is het niet alleen kommer en kwel, want het aantal riviercruiseschepen in de hoofdstad blijft maar groeien, toeristenbelasting of niet. Van Oosten: “We zitten dit jaar op 2081 aanlopen tegen 1950 in 2018.” Als belangrijkste reden geeft zij aan dat rederijen van riviercruiseschepen redelijk honkvast zijn. “Een riviercruise vanaf Bazel of Boedapest kan natuurlijk niet zomaar kiezen voor een andere haven als eindbestemming. Daarnaast werkt Amsterdam goed samen met andere Noord-Hollandse steden als Zaandam, Hoorn, Medemblik, Haarlem, Alkmaar en Hoorn. Het komt nu al regelmatig voor dat riviercruiseschepen uitwijken naar Zaanstad als er aan het IJ te weinig ligplaatsen zijn voor al die schepen.”

Partners Maritiem Nederland