Maritieme sector is klaar voor verduurzaming | Maritiem Nederland
Achtergrond

Maritieme sector is klaar voor verduurzaming

Mark van der Heijden | donderdag 16 september 2021
Zeevaart, Maritieme Cluster

Op 14 juli presenteerde de Europese Commissie zijn plannen om de Europese economie te verduurzamen. Fit for 55, of in gewoon Nederlands Klaar voor 55, streeft er naar de emissies van broeikasgassen in 2030 met 55 procent ten opzichte van 1990 omlaag te brengen, als tussenstap naar een klimaatneutraal Europa in 2050.

Fit for 55 omvat een grote hoeveelheid maatregelen, herzieningen en plannen, vertelt Marjolein van Noort van de KVNR, de branchevereniging voor de zeevaart. ‘In dit pakket aan maatregelen zit onder meer de EU-regeling voor de emissiehandel (EU-ETS), energiebelasting en FuelEU Zeevaart voor hernieuwbare en koolstofarme brandstoffen. Het pakket is omvangrijk en dat maakt het lastig om de precieze economische impact in te schatten.’

Een voorbeeld: door de emissiehandel zullen de brandstofkosten voor de sector als geheel met 30 tot 50 procent stijgen, is de verwachting. Wat de kosten voor een individuele reder zullen zijn, is niet te voorspellen. ‘Dat zullen we verder moeten doorrekenen. Het hangt ervan af wat voor schip je vaart en of de schepen al dan niet in Europese wateren varen, en het is ook weer afhankelijk van of een schip met schonere brandstoffen of energiedragers vaart of niet.’

Bovendien is de vraag wie voor die kosten moet opdraaien. ‘Zeevaart is een onderdeel van de (maritieme) logistieke keten. Sommige verantwoordelijkheden kun je bij de reder leggen. Andere verantwoordelijkheden, de productie van bepaalde scheepsbrandstoffen bijvoorbeeld, niet. Reders weten niet wat de herkomst van een scheepsbrandstof is, en of deze klimaatvriendelijk is geproduceerd.’

Stimulans

Het belasten van fossiele brandstoffen is daarbij niet het doel, maar het middel. ‘Dat moet ervoor zorgen dat de Europese samenleving overgaat naar duurzame bronnen. Wat nu ook nog onduidelijk is; de scheepvaart wil en is aan het verduurzamen. Het is heel erg belangrijk de komende jaren die transitie te stimuleren en de economische maatregelen daarop te richten.’ 

‘Juist de stimulans is daarbij belangrijk. Wat je wil is dat er geïnnoveerd kan worden. Reders moeten kunnen innoveren en met schone brandstoffen kunnen varen. Dat betekent dat die alternatieven er moeten zijn. Het betekent ook dat die alternatieven minstens in Europa beschikbaar moeten zijn en we deze kunnen bunkeren waar vaart is.’

'De voorstellen worden verder uitgewerkt, maar het is heel duidelijk wat de ambitie van de Europese Commissie is'

‘Er gaat de komende tijd over gesproken worden. Voorstellen worden verder uitgewerkt, ongetwijfeld komen er nog wijzigingen aan. Dat onderhandelen tussen het Europees Parlement en de Europese Raad kan nog maanden duren, want het pakket is echt omvangrijk. Het is in ieder geval heel duidelijk wat de ambitie van de Europese Commissie is.’

Masterplan

Niet toevallig loopt die ambitie gelijk op met die van de zeevaartsector. In juni dit jaar presenteerde Nederland Maritiem Land het Masterplan voor een emissieloze maritieme sector, het plan waarvan Van Noort projectleider is. Dat plan heeft als doel de energietransitie van fossiele brandstoffen naar hernieuwbare energie binnen de maritieme sector te versnellen en daarmee de concurrentiepositie van Nederland te versterken. 

Startpunt van dat plan is een R&D-programma naar alternatieve brandstoffen en energiedragers, windaandrijving, carbon capture, batterijen, en slim en digitaal onderhoud en monitoring. ‘In die thema’s moeten we concepten en technieken ontwikkelen en doorontwikkelen die aan boord van schepen kunnen worden gebracht, zodat deze emissieloos en digitaal kunnen gaan varen.’

Dat zal enkele jaren daarna voor het eerst gebeuren. Dan zullen de Rijksrederij en Koninklijke Marine twintig emissieloze schepen bij wijze van proef in de vaart brengen. Rond 2025 zullen dertig verschillende typen commerciële schepen volgen. Vijf jaar daarna, in 2030, moet Nederland klaar zijn om diverse ‘groene’ en digitale schepen te produceren.

'Wanneer je wil dat nieuwe technologie betaalbaar wordt, zal je deze uitgebreid moeten toepassen om de schaal te vergroten'

Er is bewust gekozen voor een flink aantal schepen. ‘We hebben een diverse Nederlandse vloot en willen de "groene blauwdrukken" hebben voor verschillende schepen. Een andere reden is dat wanneer je wil dat deze technologie betaalbaar wordt, je deze uitgebreid zult moeten toepassen om de schaal te vergroten.’

Digitalisering speelt daarin dus ook een rol. ‘Digitalisering behelst alle stadia tot autonoom varen, communicatie met de wal, smart monitoring en maintenance. Digitalisering is belangrijk voor de veiligheid. Het is ook belangrijk voor verduurzaming; hoe meer data je hebt, hoe beter je schepen kunt inzetten in de vaart.’

Eerste projecten

Het Masterplan zal ondersteund worden door middel van subsidies van het Rijk. Nederland Maritiem Land heeft midden augustus de projecten ingediend die daarvoor in aanmerking kunnen komen. Van Noort mag daarom nog niet ingaan op de individuele projecten, behalve dat de ingediende plannen uiteen lopen van waterstof en methanol als scheepsbrandstof tot autonoom varen en van varen op wind tot de afvang van CO2. 

Ze hoopt dat het Masterplan zal leiden tot een duurzame Nederlandse vloot én dat het de Nederlandse sector een plaats in de internationale voorhoede zal opleveren. ‘Het is spannend, nog niet eerder gedaan. Na 2025 hebben we de voorbeelden in het water liggen. Ieder schip is uniek, maar we hebben een breed plan liggen als we 50 schepen meenemen.’

'Door het Masterplan uit te voeren kunnen we onze plaats in de internationale voorhoede behouden'

‘Door dit plan uit te voeren, en dat kan met de benodigde publieke middelen, kunnen we voorop lopen in de markt. Als we de voorstellen gaan realiseren, kunnen we in Europa en internationaal tot de voorhoede blijven behoren. Met het Masterplan zorgen we ervoor dat de sector aansluit op de ambities van de Europese Commissie en heeft de maritieme sector een internationaal sterke concurrentiepositie.’

Partners Maritiem Nederland