Project Zero: 95 procent minder CO2-uitstoot in Eemshaven
Kansen voor groene groei
Karin Broer | woensdag 7 februari 2018
Havens
Met Project Zero moet de CO2-uitstoot in de havens van Delfzijl en Eemshaven fors worden teruggedrongen. Een uitdaging, zegt Groningen Seaports-directeur Cas König: “We zijn goed voor 7 procent van de nationale CO2-productie, dus er valt hier wel wat te halen.” Tegelijkertijd is het ook een kans want “groen is groei”.
Het is de dag van de nieuwjaarsreceptie en de stemming in het glazen kantoor van Groningen Seaports in Delfzijl is opperbest. Directeur Cas König, sinds september opvolger van Harm Post, kan vanmiddag prachtige cijfers melden: record overslag, record winst en een forse groei van de werkgelegenheid (plus 11,9 procent). Het gaat goed met de Noordelijke havens. König: “Dat ligt niet aan mij hoor, ik ben op een rijdende – nee, een voortdenderende – trein gesprongen.”
Het onderwerp van gesprek is vandaag CO2-reductie en dat blijkt het nodige te maken hebben met groei en groeikansen. De doelstelling van Project Zero is 55 procent minder CO2-uitstoot in 2030 ten opzichte van 2015 en 95 procent minder in 2050 ten opzichte van 1990. König: “Het verdrag van Parijs gaat uit van 1990. Wij kiezen eerst 2015 als vergelijkingsjaar, want in 1990 was hier nog niet zoveel, bijvoorbeeld geen kolencentrale.”
Halverwege 2018 moet er een ‘Routekaart’ klaarliggen: een lijst met maatregelen plus een kostenplaatje, inclusief alle wet- en regelgeving, subsidieregelingen, stimuleringsregelingen. Een uitdaging? König: “2030 is dichtblij. En in ons gebied vindt een derde van de stroomproductie van Nederland plaats. We hebben een aantal grote energiegebruikers (Aldel, Akzonobel, ESD-SIC, KB). We zijn goed voor 7 procent van de CO2 -productie, dus er valt hier wel wat te halen.”
'We hebben nul discussie gehad over de noodzaak van het project. De sense of urgency is er echt'
De 28 CO2-producerende bedrijven reageerden positief op het initiatief. König. “We hebben nul discussie gehad over de noodzaak van het project. Die sense of urgency is er echt.” In het projectvoorstel was voorzien in een roundtable met de CEO’s die drie keer per jaar bij elkaar zouden komen. König: “Bij de eerste keer zeiden ze meteen dat lijkt ons te weinig. Het initiatief is echt omarmd.”
Monique van den Dungen, projectmanager van Project Zero: “Voor bedrijven gaat het erom om in de toekomst zo sterk mogelijk voor de dag te komen. Dat is voor hen nog belangrijker dan CO2-reductie. De nieuwe economie is duurzaam. Groen is groei.” En als de energietransitie ergens goed kan, dan is het hier in Delfzijl en Eemshaven met al zijn kansen voor een circulaire economie, zegt Van den Dungen. “We hebben dicht bij elkaar grote energieleveranciers en grote energiegebruikers. Dit is juist de plek waar het mogelijk is om waarde te creëren met CO2-reductie.”
De ‘C’ in CO2 is koolstof, dat wordt overal voor gebruikt in de chemie. “Er zijn hier allerlei reststromen die te gebruiken zijn voor andere partijen. We hebben een achterland met agroproducten. Feedstock (groene grondstoffen, KB) levert een enorme waardecreatie op, want als je overstapt van fossiel op groene grondstoffen, dan houdt je CO2 in de keten.” Dat leidt tot mooie samenwerkingsverbanden. Van den Dungen geeft als voorbeeld de plannen voor een bioraffinaderij van Avantium waarin AkzoNobel, RWE en Staatsbosbeheer samenwerken. Daarbij wordt bioafval uit de bossen als grondstof gebruikt.
Project Zero
Het havenbedrijf brengt met Project Zero bedrijven bij elkaar, maar helpt ook individuele bedrijven. König: “We bieden bijvoorbeeld een gratis energiecheck, daarbij lichten we het hele productieproces door en kijken we waar energiebesparing mogelijk is. Dan praten we niet over een paar LED-lampjes, het gaat veel verder. We lopen met een adviesbureau alle fabrieksprocessen door, dat levert heel veel op, soms wel 30 procent energiebesparing. Daar zijn we nu twee jaar mee bezig. Voor het bedrijf kost het niets. Kan het mooier? 30 procent besparing, dat scheelt kosten! Voor ons is het mooie dat we inzicht krijgen in de fabrieksprocessen en dat we zicht hebben op mogelijke combinaties tussen bedrijven. De reststromen van het ene bedrijf zijn te gebruiken voor andere bedrijven.”
Nieuwkomers
Hoe gaat het havenbedrijf om met nieuwkomers op de bedrijventerreinen? Zo gaat de CO2 uitstoot toch gemakkelijk weer omhoog? Van den Dungen: “Dat is een lastige vraag en we hebben er eigenlijk nog geen antwoord op. Het is wel zo dat we nadrukkelijk het gesprek voeren over duurzaamheid en CO2-reductie – als het bedrijf dat uit zichzelf al niet doet. We denken wel dat een bedrijf dat hier komt een grotere slag in duurzaamheid kan maken dan elders in Nederland of Europa, door duurzaam te gaan werken of door koppeling met andere bedrijven.”
Wind op zee
Om de doelstellingen te halen, zijn twee ingrediënten al duidelijk: afvang en opslag van CO2 en meer wind op zee. König: “CO2 opslag is onontkoombaar, in ieder geval als tijdelijke maatregel, dat wordt ook nationaal ingezien.”
Meer wind op zee levert duurzame energie op én belangrijke bedrijvigheid. König: “Boven de Waddeneilanden liggen nog veel mogelijkheden. Het is daar natuurlijk niet een natte vlakte, er zijn meer gebruikers van de zee, er wordt ook gevist, maar we willen graag meer windenergie op zee. De Eemshaven is daar ook fantastisch voor geoutilleerd. Op dit moment worden de Duitse parken Merkur en Borkum Riffgrund 2 gebouwd vanuit Eemshaven.”
Waterstof
Verder wordt veel verwacht van waterstof. Op de dag van het interview kondigden Akzo Nobel en de Gasunie aan een 20 megawatt waterelektrolyse-unit te gaan ontwikkelen op Chemiepark Delfzijl om duurzaam geproduceerde elektriciteit om te zetten in groene waterstof. Groningen Seaports zelf verraste de hele buizen- en leidingenbranche met de ontwikkeling van een innovatieve kunststoffenbuisleiding voor waterstof.
König: “De kosten voor waterstof zullen omlaag gaan. Kijk naar wind op zee, in het Energieakkoord stond destijds dat wind op zee 40 procent goedkoper moest worden. Daar kwam toen veel kritiek op, daarmee werd het hele energieakkoord waardeloos vonden sommigen. Maar kijk nu. Drie jaar later is dat gerealiseerd. Ik verwacht dat het met waterstof net zo zal gaan. Als iedereen in de keten gaat bijdragen, wordt waterstof aanzienlijk goedkoper. Met onze buisleiding hebben we daar al aan bijgedragen. Voorheen moesten er stalen pijpen aan elkaar worden gelast, waarbij je met röntgen de las moest controleren, nu leveren we een leiding van 3 kilometer op een rol.”
'Als de kolencentrale overstapt op biomassa, gaat er in één keer 8,5 megaton CO2 af'
Een flinke stap
De grootste uitdaging voor Project Zero is ongetwijfeld de kolencentrale in de Eemshaven. Eigenaar RWE wil de kolencentrale langzaam omvormen naar biomassa. Maar in het huidige Regeerakkoord staat dat de bestaande vijf kolencentrales uiterlijk 2030 worden gesloten. De bijstooksubsidie zal stoppen in 2024. De vraag is dus hoe dat precies zal gaan. König: “De centrale in de Eemshaven is twee jaar geleden pas gestart. Je gaat niet zo’n enorme investering na 12 jaar weer uitzetten, maar we moeten stoppen met kolen. RWE wil dat ook, het bedrijf wil overstappen op biomassa dat niet concurreert met voedsel.”
Als de kolencentrale overstapt op biomassa, is er een flinke stap gezet voor de het halen van de doelstelling voor 2030, rekent Van den Dungen voor: “Dan gaat er in één keer 8,5 megaton CO2 af, dan is de opgave voor 2030 nog maar 0,6 megaton.”
