In de klem door smalle vaarwegen | Maritiem Nederland
Achtergrond
In het Nauw van Bath op de Westerschelde lopen regelmatig schepen vast

Simulatiemodel helpt om havenblokkade te voorkomen


In de klem door smalle vaarwegen

Janny Kok | dinsdag 21 november 2017
Havens

Het moet een nachtmerrie zijn voor havenbeheerders en rederijen: schepen die op toevoervaarwegen naar havens uit het roer lopen, stil vallen of door andere oorzaken de vaarweg blokkeren of zelfs stranden. Dit gebeurde recentelijk twee keer op de Westerschelde. Simulatiemodellen en andere technische hulpmiddelen kunnen helpen om havenblokkades te voorkomen.

Nautische dienstverleners, havenbeheerders, kenniscentra en onderzoeksinstituten als MARIN en Deltares zijn al jaren op zoek naar oplossingen voor optimaal gebruik van de bestaande infrastructuur voor de almaar groter wordende schepen. Dat is wel nodig ook. Blokkades door megaschepen brengen immers economische schade aan havens toe, dus krijgt de haveninfrastructuur alle aandacht en zetten ze zich in om de veiligheid in hun vaargebied te waarborgen.

Deltares Expert Advisor Ports, Martijn de Jong, zegt dat er wel meer gevolgen zijn te verwachten wanneer infrastructuur niet volledig of op tijd is aangepast aan de groter wordende zeeschepen. Deze moeten vaarwegen in voorkomende gevallen ook nog delen met de veel kleinere binnenvaartschepen of pleziervaart.

“Een klein schip heeft veel ruimte en dus tijd voor de manoeuvre en eventuele correcties binnen een gegeven haven lay-out, zoals de breedte van de havenmond”, zegt De Jong. “Een veel groter schip in een dergelijke haven zou misschien nog wel kunnen, maar je levert snel in op de marges die je hebt. Dat betekent dat je loodsen anders of meer intensief zou kunnen trainen op dit soort nautische gegevens. Dat zou in real time simulators kunnen gebeuren. In een voorfase naar de haalbaarheid zou je ook met fast time simulaties zoals SHIPMA kunnen werken. In dit programma wordt het manoeuvreergedrag van schepen in havens en vaarwegen gesimuleerd.”

Gevolgen passerende schepen

Het is slechts een van de aanbevelingen die Deltares en het nautisch centrum MSCN van MARIN doen. De Jong en zijn team doen ook verregaand onderzoek naar de gevolgen van passerende grote schepen op kleinere afstand van afgemeerde schepen. Deze kunnen via de door hen veroorzaakte waterbeweging effect hebben op de afgemeerde schepen.

De Jong noemt nog een ander effect dat megaschepen op vaarwegen kunnen hebben: “De grotere boegschroeven op grotere schepen met meer vermogen en grotere hoofdpropellers kunnen resulteren in ontgrondingkuilen in de vaargeul. Dat kan zeker gebeuren als zulke boegschroeven ook nog eens dieper steken ten opzichte van een bepaald bodemniveau. Daarom moet er bodembescherming worden aangebracht nabij constructies zoals kades en sluishoofden. Deze moet wel zwaar genoeg zijn om ook de nieuwe grotere schepen te faciliteren.”

De Deltares-onderzoeker beveelt niet alleen onderzoeksprojecten aan voor het in kaart brengen van maximale benutting van de bestaande infrastructuur. Hij noemt verder ICT-toepassingen als mogelijk hulpmiddel voor praktijkoplossingen in de scheepvaartplanning, bodemmetingen, planning van afmeren en aanverwante zaken.

Risicomanager blokkades

In een presentatie tijdens de WISTA Conference ‘Future Proof, Maritime Solutions 2017’ bepleitte Leendert Muller, directeur Multraship, de aanstelling van een ‘risicomanager blokkades’. Daarnaast pleit Muller voor aanpassing van de bestaande infrastructuur en andere trekkrachtsystemen.

De Jong bevestigt dat er voor sleepboten minder ruimte is op relatief smalle en ondiepere vaarwegen om hun werk naast het te assisteren schip te doen. “Mogelijk inclusief suboptimale hoeken van de lijnen”, zegt hij, “en de sleepboten zullen waarschijnlijk een grotere trekkracht moeten gaan uitoefenen.”

Multraship gelooft in het zogenoemde carrousel concept dat het risico van kapseizen tijdens een sleepklus beperkt. De bij Damen Shipyards Group bestelde twee Carroussel Rave Tugs bieden sleepvaartbedrijven meer kracht, operationele vrijheid en technische duurzaamheid.

‘Door een risicomanager blokkades aan te stellen zou je op dit soort gebeurtenissen kunnen anticiperen’

Kotug International wijst op het eigen gepatenteerde sleepbootconcept: de RotoR-tug die vanaf 1997 is doorontwikkeld in samenwerking met de Canadese Robert Allan: “De RotoR-tug kenmerkt zich doordat het niet alleen een veilige sleepboot is voor de bemanning, maar ook dat deze te allen tijde een effectieve stuur- en remkracht kan leveren aan het geassisteerde schip. Deze redundancy is een van de redenen waarom de RotoR-tug de voorkeur van loodsen en havenautoriteiten geniet in een haven met een lang en smal toegangskanaal. Dat is Port Hedland, de grootste ijzerertsexport haven ter wereld. Daarbij komt dat RotoR-tug geen kans op kapseizen heeft door een unieke opstelling van de drie azipods ten opzichte van het sleeppunt.”

Stranding voorkomen

Kotug International wijst erop dat de RotoR-tug en het Carrousel concept niet zijn ingezet bij het lostrekken van de op de Westerschelde gestrande Jupiter. Beide sleepbootsystemen hadden stranding mogelijk kunnen voorkomen, mits ze als escort tug aan de Jupiter waren vastgemaakt. “Dit is zonder diepgaande analyse slechts speculatie. Het escorteren wordt al snel onwenselijk gevonden als het risico op stranding klein is.”

De Rotterdamse nautische dienstverlener voegt hieraan toe dat begeleiding door daarvoor speciaal uitgeruste sleepboten slechts een van de mogelijke risico beperkende maatregelen is. Simulatie van een combinatie van dit soort maatregelen of om het risicomanagement van havens te evalueren is zeker mogelijk. Dat kan in simulatiecomputermodellen voor vaarwegen, havens, megaschepen en sleepboten worden gedaan. Deze simulaties bieden tenslotte de mogelijkheid om een groot aantal verschillende scenario’s en risico beperkende maatregelen binnen het kader van een risicoanalyse te vergelijken.

Partners Maritiem Nederland