Groot onderhoud klipper Stad Amsterdam
Eerst SAIL 2020, dan de wijde wereld in
Bart Stam | woensdag 5 februari 2020
Maritieme Cluster
Sinds 28 oktober 2019 ligt de klipper Stad Amsterdam voor groot onderhoud op de Rijkswerf Willemsoord in Den Helder. Damen Shiprepair maakt de getuigde driemaster gereed voor SAIL 2020 en een wereldreis van ruim twee jaar voor de Verenigde Naties.
Zonder zijn 31 zeilen van in totaal 2200 vierkante meter, de drie hoge masten (tot 46 meter), de ra’s, het staand en lopend want, ziet de klipper Stad Amsterdam er wat hulpeloos uit in het droogdok op de Rijkswerf Willemsoord. Maar Evert van Dishoeck, sinds 2015 directeur van Rederij Stad Amsterdam, en Eef van den Broek, strategisch adviseur van Damen Shiprepair Den Helder, bezweren uw verslaggever dat dit slechts tijdelijk is. “Kom in april maar terug als het schip weer helemaal is opgetuigd en klaar is om uit te varen!”
Tijdens hun rondleiding door Gebouw 72, een van de twee opslagloodsen nabij het droogdok, blijkt wat er allemaal komt kijken voor het groot onderhoud van een tall ship. Overal liggen mastdelen, ra’s, touwen, blokken en bevestigingspunten, alles keurig gesorteerd. “Alleen al in deze loods ligt al twintig kilometer aan staand en lopend want,” vertelt Van Dishoeck vol trots. Van den Broek vult aan: “In onze tweede loods, Gebouw 66, kunnen toeleveranciers hun apparatuur en onderdelen opslaan.” Deze toeleveranciers zijn onder meer Eekels (elektrische systemen), H2OP (scheepbetimmering), Horequip (nieuwe kombuis) en Braspenning (coaten en schilderwerk).
Vaak op reis
De klipper Stad Amsterdam is gebouwd tussen 1997 en 2000 bij Niron Staal in Amsterdam-Noord, tegenwoordig ook onderdeel van Damen. De bouw was een werkgelegenheidsproject van Randstad en de gemeente Amsterdam. Van Dishoeck: “Omdat wij als klassiek zeilschip vrijwel continu op reis zijn, heeft de Stad Amsterdam veel onderhoud nodig. Denk alleen maar aan de uiteenlopende klimaatgebieden en zeecondities waarin wij varen. Dat geldt niet alleen voor de tuigage maar ook voor het dek en het stalen onderwaterschip. Vandaar dat we alles nu in één keer grondig aanpakken, inclusief de machinekamer, de hutten en de ontvangstruimten.”
‘Omdat wij als klassiek zeilschip vrijwel continu op reis zijn, heeft de Stad Amsterdam veel onderhoud nodig’
Van Dishoeck: “Naast jaarlijkse reparaties voeren we eenmaal per tien jaar groot tuigageonderhoud uit. Lloyd’s Register eist namelijk dat gedurende zo’n periode de gehele tuigage van boord gaat voor inspecties.” Hij vervolgt: “Daarnaast stelt IMO, de International Maritime Organization, strengere emissie-eisen. Want hoewel de klipper zo’n zeventig procent op de zeilen vaart, zeker tijdens de trans-Atlantische reizen, blijft een motorvoortstuwing onmisbaar voor ons vanwege de strakke planning. Want naast zeil- en haventochten in West-Europa, de Middellandse Zee, het Caribisch Gebied en Noord-Amerika verzorgen we ook recepties, lunches, diners, presentaties en congressen aan boord.”
Vijf hoofdonderdelen
De huidige renovatie neemt zo’n vijf maanden in beslag. “Het gaat om eveneens vijf hoofdonderdelen,” aldus de rederijdirecteur. Een daarvan is de machinekamer. Zo krijgt de driemaster een moderne Caterpillar C32 hoofdmotor, inclusief nabehandelingsinstallatie voor de uitlaatgassen. Van Dishoeck: “Deze nieuwe motor zorgt voor een forse reductie van NOx, SO2, roet en fijnstof. Verder komen er twee nieuwe generatoren van elk 118 kilowatt, gekoppeld aan een lithium-ion accu. Hierdoor kunnen we beter inspelen op de energievraag aan boord.” In de machinekamer komen verder nieuwe compressoren, airconditioning en elektrische bekabeling.
Hieronder de Stad Amsterdam in volle glorie op het IJ in 2019. Foto: BeemFlights/Stad Amsterdam. Tekst gaat verder onder de foto.
Een andere grote investering is de nieuwe vuilwaterinstallatie. Van Dishoeck: “Vanaf 2021 komen er nieuwe, strengere IMO-eisen voor zo’n installatie. Dit geldt ook voor de Oostzee waar wij vaak komen.” Voorts krijgt klipper een nieuwe kombuis, terwijl aan dek, in de hutten en in de ontvangstruimten het houten interieur wordt vernieuwd. “En natuurlijk halen we de complete tuigage van boord voor onderhoud en reparatie.”
Het vijfde en laatste grote onderdeel is het schilderwerk, inclusief het coaten van het onderwaterschip. Het schip staat op blokken in het droogdok en wordt met lieren en stutten op zijn plaats gehouden. Hierdoor kunnen schilders, lassers en ander onderhoudspersoneel gemakkelijk bij de kiel, de schroef en schroefas en het roer.
Doorgaans laat rederij Stad Amsterdam het jaarlijks onderhoud (drie à vier weken) uitvoeren bij Damen Shiprepair Oranjewerf in Amsterdam-Noord. Maar vanwege de aanwezige kennis en ervaring en de beschikbare faciliteiten – het droogdok, twee opslagloodsen en een accommodatieschip voor de bemanning – bleek Den Helder het meest geschikt. Van den Broek: “Voor Den Helder is het geweldig om op deze historische locatie dit tall ship te ontvangen. Zo laten we zien dat hier niet alleen historische zeilschepen kunnen ontvangen maar ook faciliteren.” Van den Broek was voorzitter van SAIL Den Helder in 2008 en 2017.
Drukke periode
Als de Stad Amsterdam in april de marinestad weer verlaat, wacht de klipper een drukke periode. Van 12 tot en met 16 augustus staat de tiende editie van SAIL Amsterdam op de agenda. “Ook ditmaal zijn wij weer het vlaggenschip tijdens de SAIL-In Parade,” zegt Van Dishoeck. “We trekken dan duizenden bezoekers. Het is wel aardig om te vermelden dat we sinds 2000 al zo’n 180.000 mensen aan boord hebben gehad. Hieronder ook leerlingen van de Enkhuizer Zeevaartschool die bij ons aan boord praktijkervaring met het zeilen met een getuigde driemaster. Ook bijzonder: in twintig jaar hebben in totaal zo’n zevenhonderd mensen op en bij de Stad Amsterdam gewerkt.”
‘Na afloop van de SDG World Tour meren we op 22 september 2022 af bij het VN-hoofdkantoor in New York’
Direct na SAIL vertrekt de klipper voor een wereldreis van ruim twee jaar die eindigt in New York. Van Dishoeck: “Deze SDG World Tour staat in het teken van de zeventien Sustainable Development Goals van de Verenigde Naties in het jaar 2030.” Een van die doelstellingen is de bescherming van het mariene leven in zeeën en oceanen. Van Dishoeck. “Daarom gaan we in die twee jaar ook zeventien kuststeden bezoeken. Voorbeelden zijn Lissabon, Mumbai en Kaapstad. Op 22 september 2022 meren we af bij het hoofdkantoor de Verenigde Naties in New York.”
Samenwerking
Van den Broek vindt het bijzonder dat de dertigkoppige bemanning van de Stad Amsterdam actief meehelpt met het schilderen en diverse herstel- en tuigagewerkzaamheden aan boord. “Dat vind ik wel stoer, niet veel tall ships doen dat zelf.”
Voor Van Dishoeck spreekt dit eigenlijk voor zich. “Ook tijdens onze langere reizen is de bemanning constant in de weer met schilderwerk en klein onderhoud aan de tuigage, zoals het lopend en staand want en de blokken. Hierdoor kennen de bemanningsleden hun eigen schip door en door. Het is altijd inspirerend om twaalf nationaliteiten zo enthousiast aan het werk te zien!”
