Scheepvaart is klaar om elektrisch te varen | Maritiem Nederland
Techniek&Innovatie
Artist impression van een binnenvaartschip met de Skoonbox aan boord (beeld: Damen Shipyards)

Scheepvaart is klaar om elektrisch te varen


Scheepvaart is klaar om elektrisch te varen

Jan Spoelstra | woensdag 28 november 2018
Smart Maritime Technology

Anno 2018 hoeven ontbrekende infrastructuur, lange oplaadtijden en hoge kosten geen belemmering meer te vormen voor een sluitende business case met elektrische binnenvaartschepen.

Als het gaat om het invoeren van alternatieve energiedragers in de binnenvaart, dan is de introductie van LNG (vloeibaar aardgas) geen teken aan de wand voor een snelle transitie naar volledig elektrisch. Doordat regelgeving en infrastructuur lange tijd niet in de pas liepen met wat er qua motortechniek mogelijk is, hebben binnenschippers maar mondjesmaat de overstap naar LNG als schone brandstof kunnen maken.

“Nu denken wij met Skoon dat we volledig elektrisch kunnen varen met een sluitende business case. Al die vertragende factoren betreffende infrastructuur en regelgeving willen we voorkomen.” Peter Paul van Voorst tot Voorst, één van de oprichters van Skoon Energy, heet me welkom in een hippe gedeelde kantoorverdieping in het groothandelsgebouw naast Rotterdam Centraal. “Het IPCC kwam vorige maand met een rapport dat de aarde sneller opwarmt dan we dachten, we moeten allemaal met standje 10 gaan rennen om een steentje bij te dragen.”

>>> Ontmoet Peter Paul van Voorst op het Maritime Energy Transition Event op 14 maart in Rotterdam. Vergroot uw netwerk, wissel kennis uit en creëer leads voor duurzame business.

Samen met compagnon Daan Geldermans bedacht Van Voorst tot Voorst een concept waarbij een twintigvoetscontainer wordt voorzien van batterijen, converters en andere elektronica. Een container die bestaande terminals gemakkelijk aan boord van een schip kunnen plaatsen en aan land kunnen opladen om lange periodes van een schip aan de stekker te voorkomen. De eerste zogenoemde Skoonbox is momenteel in aanbouw, bevat om te beginnen 1 megawattuur aan batterijcapaciteit en is onder meer bestemd voor het momenteel dieselelektrisch varende binnenvaartschip ‘Borelli’.

 ‘Met 1 megawattuur kan een binnenvaartschip van 110 meter ongeveer 100 km varen’

Geldermans is bij Skoon verantwoordelijk voor de technische ontwikkeling: “Daar kun je met een binnenvaartschip van 110 meter lengte ongeveer 100 km mee varen.”

– Dit begon met een idee, nu staat er een startup met een goede marktvisie. Hoe is dat zo gelopen?

Daan Geldermans (DG): “Stap 1 is een technisch idee. Moderne schepen zijn steeds vaker dieselelektrisch aangedreven. Wij zien over de hele wereld in alle markten dat batterijen goedkoper en breder worden toegepast. Een kleine inventarisatie leidde ertoe dat wij denken dat de volgende stap is om de genset te vervangen door een accupakket.”

– En stap 2?

Peter Paul van Voorst tot Voorst (PV): “Operationeel. Het moet wel werkbaar zijn. Een schip heeft vaak geen tijd om accupakket van enkele megawatturen aan energie-inhoud op te laden. Daarom hebben we gekozen voor containerisatie. Bestaande kranen kunnen de Skoonbox van boord halen. In havens bestaat elektrische infrastructuur waar we gemakkelijk een laad-/wisselstation kunnen maken en het is volledig schaalbaar in hoeveel Skoonboxen je aan boord zet.”

– Een idee, werkbaar gemaakt; en dan?

PV: “De business case moet rond komen. Die batterij moet niet alleen aan boord van schepen gebruikt worden, maar wij zien ook een grote toepassing in bijvoorbeeld de bouw waar vaak gensets staan te dreunen, of op festivals waar de organisatie het licht en geluid op afgelegen locaties niet zomaar uit het stroomnet kan trekken. We hebben geprobeerd veel breder te kijken dan de maritieme sector. Bovendien willen we de Skoonbox uitrusten met elektronica waarmee we het op elk type boordnet kunnen aansluiten. Dat maakt dit tot het Zwitsers zakmes onder de energiedragers.”

– Waterstof heeft qua regelgeving nog een lange weg te gaan. Verwachten jullie concurrentie uit die hoek?

DG: “Totaal niet. De technologieën zijn complementair. Voor lange afstanden met zwaar beladen schepen is een Skoonbox niet ideaal, de energiedichtheid van batterijen is dan te laag en een schip met waterstof en brandstofcellen – daar moet overigens ook een accu voor peak-shaving in – heeft dan meer voordelen als je zonder emissies wilt varen. Voor kortere trajecten, kleinere schepen, lagere snelheden en een hoge frequentie van op en neer varen is onze Skoonbox goed werkbaar.”

 Better Place

De Britse startup Better Place heeft ooit eens uitwisselbare accu’s voor auto’s in de markt proberen te zetten. Na 750 auto’s in de markt gezet te hebben, is dit bedrijf met een half miljard euro aan schulden keihard failliet gegaan. Het grote verschil met Skoon is dat Better Place zich alleen op de automobiel industrie richtte en Skoon op meerdere markten mikt. Anderzijds heerst bij autobezitters veel meer het gevoel van eigen bezit. Die auto is van mij, die accu ook; en wat als ik deze accu omruil voor een slechtere?

Kortom, het concept werkte niet. De belangrijkste reden daarvoor was de timing. De maatschappij, de eindgebruiker was in 2012 nog niet klaar om elektrische auto’s te omarmen. Better Place bleef bovendien bovenop zijn eigen intellectueel eigendom zitten en dicteerde ontwerpeisen voor het kunnen verwisselen van de accu’s richting autofabrikanten.

– Zijn jullie niet bang dat anderen er met jullie idee vandoor gaan?

PV: “Dat willen we juist. Dit moet heel groot worden. De laadstations staan straks open voor andere leveranciers van batterijen. Wij willen uiteraard wel een grote speler blijven. Aan de ene kant zijn we de afnemer van batterijleveranciers, aan de andere kant ook aanbieder. Zo weten we precies wat de verschillende accu’s kunnen, voor welke toepassingen ze het beste geschikt zijn. Het ontwikkelen van de eerste business case en de rol van spin in het web van de accuproducenten geeft ons voldoende voorsprong om ook Skoon heel groot te maken.”

– Jullie willen de belemmeringen in de infrastructuur wegnemen. Hoe staat het met de wisselstations?

DG: “Die zijn er al. Dat zijn de containerterminals. Momenteel mikken we op de 110 meter lange ‘Borelli’ van rederij Blue World. Bijvoorbeeld op plaatsen waar elektrische containerkranen staan, is vaak ook elektrische infrastructuur om relatief snel en goedkoop een laadplaats aan te leggen.”

– Internet of things, big data analyse. Ik neem aan dat jullie straks veel data verzamelen?

DG: “Absoluut. En dat is heel waardevol. Alle Skoonboxen gaan we uitrusten met een mobiele dataverbinding, GPS en sensoren die de prestaties van de elektronica en batterijen monitoren. Via big data analyse willen we dan weer feedback geven over hoe de schipper zo goed mogelijk met de accu’s om kan gaan en zo efficiënt mogelijk kan varen. Op die manier moet het leuk worden om met onze technologie te varen.”

– Is de binnenvaart conservatief?

PV: “Daar ben ik op terug gekomen. We hadden verwacht dat we de binnenvaart vijf jaar lang zouden moeten masseren en zouden moeten duwen en trekken om ons idee van de grond te krijgen. Het is dé reden geweest waarom we ons ook op andere markten hebben gericht. Maar we hebben juist heel veel positieve geluiden uit de binnenvaart en scheepvaart in het algemeen gehoord. Ik heb nu gesprekken met schippers die zeggen ook wel in te zien dat ze hun gensets op termijn moeten vervangen door accupakketten. Bovendien opent een goede maatschappelijke innovatie als de onze deuren naar mogelijke investeerders en klanten. Ook de zes parttimers die hier werken en de stagiairs die ons regelmatig versterken zijn zeer enthousiast. Iedereen ziet in dat dit heel groot kan worden.”

‘Iedereen wil verduurzamen, maar dan moeten we de daad nu wel bij het woord gaan voegen’

– Op scheepsbrandstof zit geen accijns, wel op stroom. Dat is niet eerlijk, toch?

PV: “Overheden en havenbedrijven willen heel graag verduurzamen, dat merken we. Een reder die zijn gensets van boord haalt en vervangt door containers met accu’s, moet een investering doen in nieuwe technologie. Dat is bijna per definitie duurder dan gewoon een dreunende diesel via een tandwielkast een schroef laten aandrijven. Daarom hebben we maatregelen als korting op liggelden voor emissieloze schepen hard nodig.

“Ook is het scheef dat op scheepsbrandstof voor zeeschepen geen accijns zit. Stel we willen een Skoonbox de Noordzee over laten steken, dan is het wel heel scheef dat we over het opladen met groene stroom belasting heffen en niet op gebunkerde diesel. Binnenvaartondernemers betalen ook relatief weinig belasting over hun brandstof. Iedereen wil verduurzamen, maar dan moeten we de daad nu wel bij het woord gaan voegen en logisch duurzaamheidsbeleid gaan uitzetten.”

Partners Maritiem Nederland