Kant-en-klare innovaties voor de maritieme sector | Maritiem Nederland
Techniek&Innovatie
Alfa Laval heeft een biologisch zuiveringssysteem voor ballastwater ontwikkeld, PureBallast 3.1 genaamd.

Kant-en-klare innovaties voor de maritieme sector

Bart Stam | maandag 19 december 2016
Maritieme Cluster, Toeleveranciers

Omdat voor Netherlands Maritime Technology het jaar 2016 in het teken staat van duurzaamheid, heeft NMT haar achterban opgeroepen om bestaande duurzame en milieuvriendelijke oplossingen aan te melden die de maritieme sector direct kan toepassen. Dat heeft maar liefst 178 producten, processen en bedrijfsinnovaties opgeleverd. Enkele opvallende projecten lichten wij eruit.

“Politici, bestuurders en maatschappelijke organisaties praten vaak over de noodzaak van duurzaamheid”, zegt Sander den Heijer, sectormanager van branchevereniging Netherlands Maritime Technology (NMT). “Dat is prima maar vaak hebben zij het dan over innovaties en nieuwe technologieën die zich nog in de researchfase bevinden. Wij willen laten zien welk enorm potentieel er nu al is bij onze achterban. Bestaande duurzame producten, systemen en processen en technologieën die vandaag al kunnen worden ingevoerd.”

Volgens Den Heijer heeft NMT vanaf mei 2016 tot 10 oktober, de Nationale Dag van de Duurzaamheid, scheepswerven en maritieme toeleveranciers opgeroepen om deze reeds beschikbare duurzame oplossingen aan te melden op de speciale website www.sustainable-maritime-solutions.nl. 

Hoofdthema's

Deze oproep heeft maar liefst 178 duurzame projecten opgeleverd. Het merendeel bestaat uit producten en systemen die NMT weer heeft ingedeeld in de hoofdthema’s water, lucht, energie, materialen en afval. Maar er staan ook diverse processen en bedrijfsinnovaties op de lijst. Een goed voorbeeld van zo’n bedrijfsinnovatie is Nieland BV in Leeuwarden. Deze maritieme toeleverancier heeft zijn productiemethode voor dubbel gekromde staalplaten voor de scheepsromp aanzienlijk verbeterd. In plaats van een aardgas-zuurstof- of een acetyleen-zuurstofmengsel gebruikt Nieland tegenwoordig koudetechnologie om de platen te buigen en te vervormen. Hierdoor bespaart het bedrijf jaarlijks grote hoeveelheden energie en gaan de CO2-emissies drastisch naar beneden.

Een voorbeeld van een duurzaam proces komt van TNO Maritime & Offshore. Deze TNO-divisie heeft een speciaal meet- en controlesysteem ontwikkeld voor schepen. Met behulp van sensoren en geavanceerde meetapparatuur op het schip krijgen de kapitein en de bemanning, maar ook reders en ondersteunende diensten aan de wal real-time inzicht in het brandstofverbruik, de schadelijke emissies (CO2, NOx en fijnstof) en het functioneren van de hoofdmotoren en de schroeven. Via een zogeheten big data analyse kan het systeem het meest optimale brandstofverbruik voor het schip vaststellen. Op basis van de eerste resultaten moet volgens TNO een CO2-reductie van 15 procent haalbaar zijn. 

Schone brandstoffen

Uit het overzicht van NMT blijkt dat veel scheepwerven en maritieme toeleveringsbedrijven intensief bezig zijn met zuinige en hybride motoren, schone brandstoffen als biobrandstoffen, LNG (vloeibaar aardgas) en CNG (compressed natural gas). Onder de titel Sustainable Marine Biofuel Initiative willen GoodFuels, Boskalis en Wärtsilä op grote schaal biobrandstoffen gaan introduceren in de scheepvaart en andere maritieme sectoren.

Ook terugdringing van het energiegebruik aan boord is een belangrijk thema. Zo heeft Heinen & Hopman twee afzonderlijke systemen ontwikkeld voor hergebruik van het koelwater van dieselmotoren. Eén systeem zorgt voor de verwarming van de woon- en slaapvertrekken aan boord, het tweede systeem levert via absorptiekoelers gekoeld water. Bij Blokland Non Ferro zorgen warmtewisselaars voor hergebruik van de restwarmte van de scheepsmotoren.

Daarnaast hebben veel scheepsbouwers en maritieme toeleveringsbedrijven systemen op de markt gebracht die gericht zijn op het terugdringen van schadelijke emissies als SOx, NOx en CO2. Koninklijke Niestern Sander heeft in 2015 twee schepen van Wagenborg uitgerust met een speciale scrubber voor de reductie van schadelijke emissies van de motoren. Dit gebeurde samen met de Noord-Nederlandse bedrijven Engie, Eekels en CIG Centraalstaal.

Nieuwe kansen

Zuiveringssystemen voor ballastwater mogen zich in een toenemende populariteit verheugen. Dat is niet verwonderlijk nu IMO (International Maritime Organization) na jarenlange onderhandelingen in september eindelijk het ballastwaterverdrag heeft geratificeerd. Met ingang van september 2017 moeten vrijwel alle zeeschepen binnen vijf jaar aan de nieuwe eisen voldoen voor het lozen van ballastwater. Dit betekent nieuwe kansen voor toeleveranciers als UniBallast, Damen Shipyards Group, Wärtsilä Netherlands en Alfa Laval Benelux.

UniBallast, een maritiem advies- en ingenieursbureau in Rotterdam, heeft een nieuw logistiek concept ontwikkeld voor de inzameling en zuivering van ballastwater. Eerst verzamelen mobiele opvangtanks in de haven het ballastwater van zeeschepen. Vervolgens plaatst men deze tanks op een binnenvaartschip dat langszij afmeert bij een omgebouwde bulkcarrier. Deze bulkcarrier heeft een verwerkingseenheid voor ballastwater aan boord. Door het ballastwater vanaf het binnenvaartschip naar dit zuiveringsstation te pompen, wordt het ontdaan van exoten. Hierna kan men het gereinigde ballastwater zonder problemen lozen.

Ook Damen Shipyards heeft een reinigingsunit (InvaSave) voor ballastwater ontwikkeld. Dit in samenwerking met de bedrijven Evoqua Water Technologies, BioSea en Trojan Marinex. Het modulaire systeem kan in een zeecontainer worden geplaatst en is vooral bestemd voor oudere schepen die moeilijk om te bouwen zijn, en voor schepen die slechts sporadisch te maken hebben met reiniging van ballastwater. InvaSave kan ongeveer 300 kubieke meter ballastwater per uur reinigen.

Wärtsilä Netherlands houdt zich eveneens bezig met de zuivering van ballastwater. Dit gebeurt via het Aquarius Ballast Water Management System. Het systeem kent twee uitvoeringen. De eerste variant werkt met een UV-filter, het tweede systeem is gebaseerd op elektro-chlorering. In beide gevallen gaat het zeewater eerst door een waterscherm met openingen van veertig micron om sediment, plankton, fytoplankton en andere exoten te verwijderen.

Ten slotte heeft Alfa Laval een biologisch zuiveringssysteem voor ballastwater ontwikkeld (PureBallast 3.1) dat gebaseerd is op biologische desinfectie. De verbeterde UV-reactor werkt dus zonder chemicaliën en combineert de initiële filtratie met een uitgebreide UV-behandeling en biologische desinfectie om schadelijke organismen te verwijderen. 

Duwboot op LNG

Als het gaat om zuinige scheepsmotoren en schone brandstoffen, dan is de variatie op de lijst van NMT enorm. Zo heeft Scheepswerf Gebr. Kooiman in Zwijndrecht een speciale hybride duwboot op LNG en diesel ontwikkeld met vier Wärtsilä 6L 20 dual-fuelmotoren. Deze duwboot moet zes duwbakken (type II) op de Rijn gaan vervoeren. Stroomafwaarts hoeft de duwboot slecht twee LNG-motoren in te schakelen wat een enorme brandstofbesparing moet opleveren. Ook de vier intrekbare vinnen zorgen voor een extra rendementsverbetering van 16 procent.

Er zijn overigens meer projecten met vloeibaar aardgas als motorbrandstof. Voor het Belgische DEME bouwt Royal IHC momenteel de eerste sleephopperzuiger op LNG. Voorts ontwikkelen Damen, Svitzer en MTU de eerste sleepboot op CNG, ofwel aardgas van 200 bar.

Een bijzonder project heeft het Rotterdamse bedrijf 10XL. Deze startende onderneming heeft zich gespecialiseerd in het 3D-printen van recyclebare plastic en kunststof onderdelen voor de maritieme industrie, tot 20 meter lang. 10XL is begonnen met het produceren van de kunststof schaalmodellen van schepen die worden getest in de sleeptanks van onder andere MARIN. Deze modellen zijn veel sneller en goedkoper te maken dan de houten exemplaren die MARIN en andere maritieme onderzoeksinstituten nu gebruiken.

Ook Airborne is volop bezig met het ontwikkelen van glasvezelsterke kunststoffen, de zogeheten composieten, aan boord van schepen. Het bedrijf mikt hierbij vooral op scheepsonderdelen onder de waterlijn die veel te lijden hebben onder corrosie en andere invloeden van het zeewater. Een ander voordeel is de gewichtsreductie van zo’n 50 procent ten opzichte van metalen componenten.

Enorme opmars

Samenvattend zegt Sander den Heijer: “De projecten die we nu hebben verzameld, zijn nog maar het begin. Via de Stichting Nederland Maritiem Land (NML) en de aangesloten brancheverenigingen hopen we dat nog veel meer bedrijven zich gaan aansluiten met hun duurzame, innovatieve producten en processen. Zodat duurzaamheid de komende jaren een enorme opmars gaat maken in de maritieme sector.”

Partners Maritiem Nederland