Wereldrecord stenen storten: zes minuten vooruitdenken | Maritiem Nederland
Nieuws

Wereldrecord stenen storten: zes minuten vooruitdenken

Jan Spoelstra | dinsdag 25 november 2014

Van Oords valpijpschip ‘Stornes’ heeft begin november het wereldrecord stenen storten verbroken tot 1.277 meter diepte.

Het record werd gevestigd bij het gereedmaken van de zeebodem voor de Polarled pijpleiding, die energiebedrijf Statoil aan laat leggen om het Åsta Hansteen gasveld met het Noorse gasnet te verbinden.

De pijpleiding heeft een diameter van 36” (90 cm) en kan maar beperkt doorbuigen. Daarentegen is de zeebodem door het schuren van enorme ijsbergen tijdens de laatste ijstijden bijzonder grillig. 'Om het tracé van de leiding te egaliseren hebben we bijna 80.000 ton stenen gestort.' Jan Vlak, Operations Manager Subsea Rock Installation bij Van Oord, legt uit dat de leiding op sommige trajecten te veel zou buigen tussen twee onderzeese heuvels.

De werkzaamheden van Van Oord omvatten tevens het aanleggen van zogenaamde friction carpets. 'Dat zijn stukken zeebodem waar we een dun laagje stenen storten zodat de pijpleiding meer weerstand heeft en niet kan schuiven', aldus Vlak. 'Dat doen we vooral op plaatsen waar de pijpleiding een bocht gaat maken en deze licht op spanning staat.'

Aan boord van de Stornes liggen 750 pijpsegmenten met de vorm van een emmer zonder bodem. De taps toelopende segmenten zijn 2 m lang. Ze kunnen in elkaar geschoven en langs een ketting naar beneden gelaten worden om zo een valpijp te construeren die de recorddiepte van 1.277 m haalt. Het volledig uitklappen van de valpijp duurt ongeveer zes uur.

Vanaf het moment dat een steen bovenaan begint te vallen tot deze beneden op de bodem ploft, verstrijken zes minuten. De steen versnelt tot zo’n 12 km/h. Daarna wordt de waterweerstand in de relatief nauwe buis even groot als de zwaartekracht die aan de stenen trekt en blijft de steen met een gelijkmatige snelheid, af en toe tegen de rand van de buis botsend, doorvallen. 'Het storten van stenen lijkt grofstoffelijk, maar het is een nauwkeurige operatie, waarbij het in de valpijp brengen van de stenen goed moet zijn afgestemd op de apparatuur op de zeebodem', aldus Vlak. 'De bemanning van het schip moet steeds zes minuten vooruit denken.'

Onder aan de valpijp hangt tevens een ROV (remotely operatied vehicle, een duikrobot) voorzien van thrusters en sensoren om nauwkeurig plaats te bepalen. De ROV zorgt samen met het dynamic positioning systeem van het schip voor de nauwkeurigheid waarmee de Stornes stenen plaatst. De ROV is voorzien van een zogenaamde splitter, een klep die onder een hoek van 45 graden hangt en de stenen van hun verticale valrichting naar een meer horizontale beweging doet afbuigen, waarna de stenen op de bodem ploffen.

Van Oord deelde bij de tewaterlating van de Stornes mee dat het schip tot 2.000 m diepte nauwkeurig stenen kan storten. Vlak: 'Daartoe moeten we het schip wel aanpassen. We moeten dan capaciteit inbouwen om meer pijpsegmenten op te kunnen slaan en we moeten de kettingen waar de valpijp aan hangt verlengen.'

Een dergelijke upgrade zal overigens nauwelijks ten koste gaan van het laadvermogen van 25.500 ton stenen, waarmee de Stornes een van de grootste steenstorters ter wereld is. De pijpsegmenten zijn gemaakt van HDPE (high density polyethylene, een sterk slijtvast kunststof) en wegen slechts 70 kg.

Half november was de Stornes op weg naar Stavanger om stenen te laden voor een complexe klus bij de Shetlandeilanden. Daar liggen momenteel zogenaamde templates op de zeebodem. Dat zijn constructies waar de kleppen en andere aansturing van pijpleidingen liggen. De plaatsen waar de pijpleiding op deze templates uitkomt worden afgedekt met een cover, meestal een stalen kap. 'Deze cover moet op zijn beurt weer stevig ingegraven worden met stenen. Die klus vindt in minder diep water plaats, maar de klus vergt een grote nauwkeurigheid en dat maakt het uitdagender voor ons', besluit Vlak. Wanneer de pijpleiding gelegd is, keert Van Oord met hetzelfde schip terug om de 481 km lange Polarled pijpleiding af te dekken met 300.000 ton stenen.

Ook het leggen van de pijpleiding zelf betreft een grensverleggende operatie, uitgevoerd door een Nederlands bedrijf. Zo zal offshore specialist Allseas met de Solitaire (‘s werelds grootste pijpenlegger) het eerste bedrijf worden dat een 36” pijpleiding op 1.277 m diepte installeert.

Partners Maritiem Nederland